Via Campesina 17 Nisan 2012 – Uluslararası Ciftçi Mücadeleleri Günü dolayısıyla bir bildiri yayınladı. Bildiriyi paylaşıyoruz:
“Topraklar tekelleşiyor, Avrupa’da toprak gasbı endişe verici seviyelere ulaşıyor”
Toprakların belli ellerde toplanması ve toprak gasbı yalnızca Güney’de gelişmekte olan ülkelerde yaşanmıyor, bugün her ikisi de Avrupa’da hızla yayılmakta olan sorunlar. Via Campessina Avrupa Koordinasyonu ve Topraklarımızdan Elinizi Çekin ağı tarafından yayımlanan yeni rapora göre toprak gasbı ve toprağa erişim günümüzde Avrupa için kritik öneme sahip konular. Bunun yanı sıra Ortak Tarım Politikası destek programı ve diğer politikalar da dolaylı olarak çeşitli şekillerde bu sorunda rol oynuyorlar.
11 ülkeden 25 yazarın katıldığı Avrupa’da toprakların tekelleşmesi, toprak gasbı ve halkların mücadelesi ismini taşıyan rapor toprak sahiplerinin yüzde üçünün nasıl olup da ekili toprakların yarısına sahip olduklarının altında yatan gizli skandalı gözler önüne seriyor. Rapora göre toprak mülkiyetindeki tekelleşme Brezilya, Kolombiya ve Filipinler’le aynı seviyeye ulaşmış durumda.
Toprakta tekelleşmeye neden olan süreçlerin bazıları yeni değil fakat son yıllarda özellikle Doğu Avrupa’da hızla artıyorlar. Çoğu ülkede Avrupalı şirketlerin yanında Çinli şirketler ve giderek küresel meta zincirlerine eklemlenen Orta Doğulu Yatırım Fonları spekülatif bir meta haline gelen toprak üzerinden kar etmeye çalışıyorlar.
Rapor İspanya, Almanya, İtalya, Fransa ve Avusturya’daki güçlü toprakta tekelleşme trendleri üzerine derinlikli vaka analizleri içeriyor. Raporda ayrıca Macaristan, Romanya, Bulgaristan, Sırbistan ve Ukrayna’da toprak gasbının çeşitli yöntemleri de anlatılıyor. Tıpkı Etiyopya, Kamboçya ya da Paraguay’da olduğu gibi bu büyük çaplı toprak anlaşmaları gizli, şeffaf olmayan yöntemlerle gerçekleştiriliyor.
Rapor Avrupa’da yaşanan toprak gasbı ve toprak mülkiyetinde tekelleşmenin tetikleyicilerinden birinin, alenen büyük toprak sahiplerini kayırıp küçük çiftliklerin aleyhine işleyen, çiftçi olmak isteyenlerin önünü tıkayan Ortak Tarım Politikası destekleri olduğunu gösteriyor. Örneğin İspanya’da 2009’da tarım desteklerinin yüzde yetmiş beşi en büyük toprak sahiplerinin yüzde on altısı tarafından kullanılmış. Diğer toprak gaspları doğal ürünler sanayii, şehirleşmenin yayılması, inşaat sektörü çıkarları, turizm yatırımları ve diğer ticari girişimlerden kaynaklanmış.
Araştırma ekibinin üyelerinden Wageningen Üniversitesi profesörü Dr. Jan Douwe van der Ploeg sorunu şöyle ifade ediyor: “Toprakta tekelleşme ve toprak gasbının tarihte görülmemiş bir hali yaşanıyor. Pek çok genç insanın çiftçi olarak kalmak ya da çiftçiliğe başlamak istediği günümüzde bu insanların topraklarını ellerinde tutamamaları ya da toprağa erişememeleri durumu kötüleştiriyor. Daha önceden de böyle bir sorun vardı ama çok daha kötü bir hale geldi. Mevcut ve planlanan OTP destek programlarının toprağa demokratik erişim ve genç insanların tarıma başlamalarının önündeki engelleri güçlendirmesi muhtemel. Toprağa erişim Avrupa’da gıda egemenliğini gerçekleştirmenin temel koşullarından biri. Bugün Avrupa’da en acil toprak sorunları toprakların tekelleşmesi, toprak gasbı ve genç insanların sürdürülebilir tarım yapmak için toprağa erişim
sağlayamamalarıdır. Hepsi birbirine bağlı bu sorunların benzerlerini günümüzde Afrika, Latin Amerika ve Asya’da da görmekteyiz.”
Rapor gösteriyor ki toprakların tekelleşmesi ve toprak gasbı herhangi bir muhalefet olmaksızın işlemiyor, aksine büyük bir direnişi uyandırıyor. Toprak gasbı ve toprağa erişim bu yılki uluslararası çiftçi mücadeleleri kutlamalarında ana temalardan biri. Araştırmada Sardinya Narbolya’da halkın dev güneş enerjili sera projesi için tarım alanlarının kullanılmasına karşı örgütlenmesine ve Fransa’nın Nantes şehrinde Notre Dame des Landes havaalanı projesine karşı muhalefet hareketine yer veriliyor.
Bunların yanında küresel Güney’deki toplumsal hareketleri örnek alarak toprakları işgal eden topluluklar da giderek artıyor. Raporda topraksız çiftçilerin toplu olarak toprak işgal edip ekolojik tarım yaptıkları Endülüs SOC hareketi ile Viyana’da genç insanların bir araya gelip verimli şehir topraklarını toplum destekli tarım ve şehir bahçeciliği için kullanıp toprakların ticari amaçlarla kullanılmasını engelledikleri SoLiLA girişimi inceleniyor.
Via Campesina Avrupa Koordinasyonu’ndan (ECVC) Jeanne Verlinden’e göre çalışmanın gösterdiği: “ Toprak yeniden bir kamu malı olarak görülmelidir. Toprağın metalaşmasını önlemeli ve hepimizin bağımlı olduğu bu kaynağın kamusal olarak değerlendirilmesini desteklemeliyiz. Önceliğimiz toprakların küçük çiftçiler tarafından kullanılmasını sağlamak olmalıdır, spekülasyon amaçlı arazi alıp servetlerini arttırmak isteyenler tarafından değil. Toprağa erişim onu kullananların hakkı olmalıdır.”
Daha fazla bilgi için iletişim bilgileri:
ECVC: Jeanne Verlinden: +32497605884
TNI: hildevanderpas@tni.org ;+31 20 6626608
ISS: Jun Borras
Çeviren : Esra Esenlik