Türkiye`de manda sayısı her geçen yıl azalıyor. 1990`da 370 bin dolayında olan manda sayısı günümüzde 100 binin altına düştü.
Manda sayısının azalmasına bağlı olarak özellikle meşhur Afyon sucuğu ve kaymağı da tehlikeye girdi. İyi sucuk yapmak için manda eti, kaymak için de sütüne ihtiyaç duyulduğunu ifade eden uzmanlar, bu hayvanın sayısındaki azalmanın iki ürünü korumayı zorlaştırdığını ifade ediyor.
Afyon Kocatepe Üniversitesi(AKÜ) Veteriner Fakültesi Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Fatih Mehmet Birdane, üreticiler tarafından manda yetiştiriciliğinden bakımı ve beslenmesindeki zorluklar nedeniyle vazgeçildiğini söylüyor. Manda sayının azalmasının nedenlerinden birinin de Türkiye`deki tarım uygulamalarında yüksek randıman elde etmeye yönelik metodlara geçilmesi olduğunu dile getiren Birdane, ayrıca, inek sütüne oranla düşük süt verimi, uzun süren buzağılama dönemi gibi nedenlerin manda üreticiliğini azalttığını bildirdi.
Türkiye`de manda yetiştiriciliğini teşvik etmek ve yok olmak üzere olan ırkları geliştirmek için başlatılan çalışmaların sürdürülmesi gerektiğinin altını çizen Doç. Dr. Birdane, manda ürünlerinin üretiminin teşvik edilmesi gerektiğini kaydetti. Türkiye`nin manda varlığını geliştirilmesi için birlikler kurularak, üretimin artırılması gerektiğini vurgulayan Birdane, `Manda yetiştiriciliği konusunda üreticiler bilgilendirilmeli. Devlet, manda başına para vermeye başladı. Bunu birçok üretici bilmiyor. Üreticiler bu konuda bilgilendirilmelidir. Manda yetiştiriciliğinden uzaklaşan vatandaşlarımız, devletin verdiği destek parasını alıp mandacılığı geliştirmeleri gerekiyor. Ayrıca, manda ürünleri üretimi teşvik edilmeli, bu ürünler için üreticilere ek primler verilmeli.` dedi.
Elde kalan son keçi varlığının da ormanları koruma bahanesi ile tüketilmekte olduğunun görülmesi gerektiğine değinen Birdane, şunları söyledi: `Son 5 yılda kendi keçi ırklarımızın giderek artan oranda Saanen keçisi ile melezleme ve kapalı ortamlarda keçicilik yapma modası başlamıştır. Koyun, keçi ve mandanın sütlerini değerlendirdiğiniz alıcı bulabildiğiniz ölçüde mantıklıdır. Ancak bu varlıklarımızın sütleri az olduğu için yetiştirici ya sağamamakta veya elde ettiği süt miktarı düşük kaldığı için alıcı bulamamaktadır.` Politika yapıcılara düşen görevin, tarım ve hayvancılıkta birliklerin güçlenmesini sağlamak ve onların pazar bulmalarına yardım etmek olduğunu dile getiren Birdane, bu iş başarıldığı ölçüde diğer faaliyetlerin yürümesinin daha kolay olacağını söyledi.
Öte yandan Afyon Kocatepe Üniversitesi, manda yetiştirmeyi yeniden çekici hale getirmek ve manda neslini ıslah ederek verimliliği artırmak amacıyla Hayvancılık Araştırma ve Uygulama Merkezi ve merkeze bağlı olarak Mandacılık Araştırma Enstitüsü kurdu. Enstitü, şehirdeki manda sayısının arttırılmasının yanı sıra manda ırkı üzerine de geliştirme ve araştırma faaliyetlerinde bulunuyor. Enstitünün elde ettiği sütten mozeralla peyniri, yoğurt, ayran ve kaymak üretimi yapılıyor. Son derece hijyenik şartlarda, el değmeden üretilen ve paketlenen ürünler `Amanda` markası adı altında satışa sunuluyor. ZAMAN
MUSTAFA KUŞEN
01 Aralık 2009, Salı/tüm gazeteler