Mevsimlik işçiler için 2009 yılında hazırladığımız raporda olumsuzlukları ortaya koymuş ve bazı taleplerde bulunmuştuk. Düşük ücret,sağlıklı yaşam koşulları,sosyal güvence, güvenli ulaşım,16 yaş altı çocukların çalıştırılması ve kadın emeğinin sömürülmesi gibi ana başlıklar altında sorunlar belirlemiştik. AKP Hükümeti ilgili Bakanlıklarca bu konuların iyileştirilmesi konusunda genelgeler yayınlamış uygulamada birtakım adımlar atmıştı.Bu gelişmeleri yerinde gözlemlemek amacıyla Hollanda STK’larından ve İşçi Sendiklarından ve ve Televizyonundan Temsilciler Fındık-SEN ile üyeleri ile birlikte Ordu ve Giresun illerini kapsayan 3 günlük bir çalışma yürütmüşlerdir.
Ulaşım Soruna İlişkin Gözlemler;
Ulaşımda eskisi gibi arkası açık kamyon gibi araçların kullanılmaması önemli bir adım ancak binek tarzı arabalar da çok sayıda adeta üst üste insan nakli hala devam etmektedir.
Barınma Sorununa İlişkin Gözlemler;
Toplanma merkezlerine devlet tarafından yetkililer atanması, su ve elektrik getirilmesi, tuvaletlerin ve duş kabinlerinin yapılması önemli bir adım.Özellikle Giresun Belediyesi tarafından oluşturulan barınma yerleri daha insani boyutta ama hala bazı merkezler sel taşkını riski olan bölgelerde kurulmuş ve işçilerin sahip oldukları çadırlar kullanışsız durumda. Beslenmede kullandıkları gıdalar ise oldukça yetersiz.Ayrıca % 20’lik bir grupta köylerde fındık üreticilerin barınaklarında kalmaktadır..
Sağlık Sorunlarına İlişkin Gözlemler;
Tüm merkezlerde sağlık sorunlarına yönelik birtakım adımlar atılmış ama bu yeterli değil.Genelde Toplanma merkezlerine yakın noktalardaki sağlık ocaklarından yararlanılma düşüncesi yeterli değil.En azından her merkeze bir doktor geçici süre tahsil edilebilir.Gezici sıhhi istasyonlar kurulabilir.Sağlık taramaları yapılabilir.Çevre sağlığı ilaçları barınma süreleri boyunca rutin kullanılabilir.
Sosyal Güvence Sorununa İlişkin Gözlemler ;
Hiçbir tarım işçisinin sosyal güvencesi yok.Devletin bu konuda sosyal devlet olduğunu gösterip gerekli düzenlemeyi yapması gerekiyor.
Kadınların Sömürülmesine İlişkin Gözlemler;Kadınların çalışma koşulları daha da ağır.Kadınlar hem fındık bahçelerinde çalışıyor hem de aile bireylerinin bakım,beslenme işlerinde çalışmakta.Bu konuda iyileştirici hiçbir çalışma yok.
Çocuklara Yönelik Gözlemler ;
Çocukların Çalışmasına İlişkin Gözlemler ;
16 yaş altı çocukların fındık bahçelerinde çalışmasını engellemek için Giresun Valiliğince yaptırılan afişler olumlu adım olarak not alınmış ancak yeterli bulunmamıştır.Ayrıca Giresun Ziraat Odası gibi sivil toplum örgütlerinin bu konuda kampanyalar yürütmesi olumlu bir adım kabul edilmiştir.Ancak Saha çalışmalarında Çocukların bu önlemlere rağmen çalıştırıldığı gözlemlenmiş bu duruma yönelik daha ciddi adımların atılması gerektiği vurgulanmıştır.
Toplanma Merkezlerinde Kalan Çocuklara İlişkin Gözlemler ;
İl Milli Eğitim müdürlüklerince toplanma merkezlerine belirli saatlerde rehber öğretmen görevlendirilmesi,çocuklara yönelik oyun parklarının oluşturulması önemli bir adımdır.Ancak mevsimlik iş sezonunun 6-7 ay gibi uzun bir döneme yayılması eğitim sürecinin bütünlüğünü bozmaktadır.Her ne kadar okul açılma dönemlerine geri dönen çocuklar olsa da çoğunluk bu sürecin dışında kalmaktadır.
Çocuk Annelere İlişkin Gözlemler ; Toplanma merkezlerinde daha çok 12 yaş ve altı çocuklar bulunmaktadır.Küçük yaştaki(8-12 yaş) kız çocukları 0- 3 yaş çocuklara adeta annelik yapmaktadır.Bu merkezlere mutlaka geçici kreşler kurulmalıdır.
Düşük Ücret ve Örgütlenme Sorunlarına İlişkin Gözlemler ;
Mevsimlik Tarım İşçilerinde ücretlendirme üç ayrı biçimde yapılmaktadır.
Yerli İşçiler ; Daha çok aynı ve diğer köylerden gelenlerle yakın illerden gelenlerin oluşturduğu grup olup yiyecek durumuna göre günde 8 saat işçiliğe karşılık olarak 40-45 TL ücret almaktadır.
Göçmen(Turist) İşçiler ; Daha çok Gürcistan dan turist sıfatı ile gelip yasalara aykırı bir şekilde çalışan grup olup yiyecek durumuna göre günde 8-10 saat işçiliğe karşılık olarak 30 TL- 35 TL ücret almaktadır.
Doğu ve Güney Doğu İllerinden Gelen işçiler;Adıyaman,Ş.Urfa ve Diyarbakır başta olmak üzere diğer ilerden gelenlerin oluşturduğu grup olup yiyecek durumuna göre günde 10-12 saat işçiliğe karşılık yiyecek durumuna göre 27,5 TL – 32,5 TL ücret almaktadırlar.Ayrıca bu ücretin % 10 kadarı dayı başlarına gitmektedir.Dayı başları son düzenleme ile Ziraat Odalarından aldıkları belgelerle aracı sıfatı da almışlardır.
Mevsimlik tarım işçilerinin sosyal güvencesi olmadığı gibi düşük ücretler karşısında örgütlenecekleri sendikaları da henüz yok.Sadece Kamuda çalışan mevsimlik işçilerin DİSK, Türk-iş bünyesinde örgütlü yapıları var.
Potansiyel “Terörist” Muamelesine İlişkin Gözlemler ;
“ Güneydoğu’dan gelen mevsimlik işçiler Batı’ya, İç Anadolu’ya ve Karadeniz’e gelmeden de doğdukları yerlerde geçimlerini sağlamaları aslında mümkündür. Ancak doğdukları ve yaşamaya çalıştıkları topraklarında süren “düşük yoğunluklu savaş” nedeniyle topraklarını işleyemiyor, hayvan yetiştiriciliği yapamıyorlar. Kendi topraklarında üretim ve yetiştiricilikten alıkonulan bu yurttaşlarımıza uygulanan kısıtlardan dolayı üretmek istedikleri halde üretememeleri nedeniyle bir ödeme devlet tarafından yapılmıyor. Yani üretici ve yetiştiricilerin belirleyicisi olmadıkları mağduru oldukları bu yoksunlaştırılmalarının karşılığında devlet telafi edici bir ödeme yapma yoluna gitmiyor. Bir de gittikleri yerlerde kölelere uygun görülen süre ve düşük ücretle çalıştırılmaları yetmiyormuş gibi potansiyel terörist muamelesi görebilmektedirler.”
2008 yılında raporumuza yazılan bu metinler değişmeden güncelliğini korumakta gerek yerel yöneticiler gerekse de devlet yöneticilerinin yaklaşımlarında önemli bir değişikliğe rastlanılmamaktadır.
*Fındık-SEN GN.BŞK.