Tarımda Çözülme ve Finans Sistemleri

Hasan Cengiz Yazar – (ZeytinSen Yön.Kur. Üyesi) -Öncelikle Dünya Gazetesi’nden Ali Ekber Yıldırım’ın ilişikteki yazısına şöyle bir göz atalım:

“Tarım sektöründeki hızlı çözülme sürüyor. Her yıl on binlerce kişi tarımdan çekiliyor. İş umudu ile büyük kentlerin varoşlarına göçüyor. Sanayi ve hizmetler sektöründe iş bulanlar şanslı, bulamayanlar işsizliğin pençesinde yaşam mücadelesi veriyor.
Köyünü terk eden veya yüksek maliyetler nedeniyle üretime devam edemeyen çiftçinin toprakları el değiştiriyor. Son yılların moda deyimi ile çiftçilik ile köylülük birbirinden ayrılıyor. Tarımdaki çözülme, geçimlik üretim yapanlar ile pazara üretim yapanları da ayrıştırıyor. Tarımda yeni bir yapı oluşuyor. Uygulanan tarım politikaları sonucunda küçük üreticilik yok olurken, orta ve büyük ölçekli işletmelerin piyasadaki egemenlikleri artıyor.
Bu yeni yapı 145 yıldır “çiftçi bankası” olarak hizmet veren Ziraat Bankası’na da yansıyor. Ziraat Bankası, orta ve büyük ölçekli tarımsal işletmelere özel hizmet vermek amacı ile yeni bir yapılanmaya gitti.

….

Ziraat Bankası Genel Müdürü Can Akın Çağlar’ın verdiği bilgilere göre, Banka, 200′ün üzerinde farklı üretim konusunda işletme ve yatırım kredileri veriyor. Bu konuda da ciddi bir değişim yaşanıyor. 2003′te Ziraat Bankası’nın verdiği tarımsal kredilerin yüzde 94′ünü işletme kredileri oluştururken, yatırım kredileri yüzde 6 ile sınırlıydı. Bu yılın Mayıs ayı itibariyle işletme kredileri yüzde 72′de kalırken, yatırım kredileri büyük bir sıçrama ile yüzde 28′e ulaştı. Bu veriler de tarımdaki yeni yapılanmanın bir başka yansıması.
Ziraat Bankası’nın verdiği krediler aynı zamanda tarımdaki yeni yapılanmanın yönünü de gösteriyor. Sulama yatırımlarına 260 milyon YTL, süt hayvancılığına 950 milyon YTL kredi veren Ziraat Bankası, seracılığa 306 milyon YTL, mekanizasyona 804 milyon YTL kredi kullandırdı.
Can Akın Çağlar’ın verdiği rakamlar arasında en çarpıcı olanı ise kredilerin büyüklüğü. Bu aynı zamanda Türkiye’de tarımın hangi ölçeklerde yapıldığını gösteriyor. Ziraat Bankası’ndan kredi alan çiftçilerin yarısı 1 ile 25 bin YTL kredi kullanıyor. Yüzde 23′ü 25 bin ile 50 bin YTL, yüzde 10′u 50 ile 100 bin YTL ve sadece yüzde 17’si 100 bin YTL’ nin üzerinde kredi kullanıyor.

…

Tarımın önemi artarken, Ziraat Bankası’nın misyonu gereği sorumluluğu da o ölçüde artıyor. Banka çalışanlarının bu sorumluluk bilincinde çalıştıklarına Antalya’da bir kez daha tanık olduk. Umarız, bir çok tarımsal kurum gibi Ziraat Bankası’ da özelleştirme adı altında haraç mezat satılmaz. Tarım ve tarımcıya hizmet vermeyi sürdürür.”

Ali Ekber Yıldırım’ın yazısındaki bu beklentilere bizim katılmamız mümkün değil. Öncelikle bilinmesi gereken şey şu ki özellikle son çeyrek yüzyıl içinde finans sektörü “kendi başına ve kendi kurallarını koyarak” hareket etmektedir. Bunun anlamı şundur: Çekirge sürüsü gibi kendine en uygun alanı seçmekte yağmalamakta ve işi bitince de terketmektedir.

Tarım bu neoliberal saldırının esas hedeflerinden birisidir. Yalnıca ülkemizde dahi son 25 yıldır hayvancılıktan başlayarak parça parça tarım “liberalize” edilmiştir. En nihayetinde artık tarım diye birşeyin bile kalmadığı yeni bir döneme adım atılmıştır.

Fabrikalarda üretilip bir takım kaplara konulup önümüze yememiz için sürülen ne olduğu belirsiz şeylere “gıda” ve bu üretim zincirine de “tarım” denebilirse artık bir tarım vardır denebilir.

Zıraat Bankası yeni bir kurum değildir. Mithat Paşa’nın yukarından aşağıya yeni bir burjuvazi inşa etme girişiminin araçlarından birisidir. O zamanki kapitalizmin gereği Osmanlı toplumunu pazara açmaktı, tarımı süreç içinde “pazar için” üretim yapan bir hale getirmekti. Bugünkü neolibralizmin amacı ise tarımı yoketmektir.

Elbette Zıraat Bankası onun aracı olacaktır. Nasıl ki 1950 sonrası Zıraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri uluslararası tekellerin gübre, ilaç, zırai teçhisat ve traktör satış bayileri gibi çalışmışlarsa şimdi de tarımın şirketleşmesinin, uluslararası tekellere dayalı üretimin, sözleşmeli çiftçiliğin, kırların tarım dışı kullanımının ve kırların boşaltılmasının araçlarıdır.

Burada sormak gerekir: Tarımsal kredi faizleri gerçek anlamda nedir?

Yeterli, zamanında ve yerinde bir kredi sistemi var mıdır ?

Üretici birlikleri ve kooperatiflere ne şekilde kredi verilmektedir ?

“Türkiyeli vergi mükellefleri bilmelidir ki, aslında son üç yılda verilen desteklerin büyük çoğunluğu büyük çiftçilere aktarılmıştır. Küçük çiftçilerin kredi ve diğer desteklere erişimleri zorlaştırıldığı için 680 bin kişinin iş olanağının yok oluşu gerçekleşmiştir.” (Tarım Açmazı Broşürü)

Evet bu soruları uzatabiliriz. Biz çiftçi sendikaları olarak finans, banka, kredi sisteminin bütün çiftçilerin yararına olacak şekilde tekrar düzenlenmesini talep ediyoruz. Kredinin yoksul çiftçinin, üretimi teşvik edecek şekilde verilmesinden yanayız. Elbette bu alanda da üretenlerin kendi öz örgütleri olan sendikalar, kooperatifler, odalar vs. vasıtasıyla söz sahibi olmasını talep ediyoruz.