Dahilde İşleme Rejimi (DİR) kapsamında ihracat öncesi ithalatın yasaklanması, çiftçiyi TMO yerine sanayiciye yöneltti. Ofis’in 12 Temmuz itibarıyla toplam hububat alımı 1 milyon 104 bin tona ulaştı. Ancak bu rakam geçen yılki alımın yüzde 26.06 altında kaldı. Aynı dönemde buğday alımı yüzde 52.1 azalarak 461 bin 764 tona inerken, arpa-çavdar-yulaf alım miktarı yüzde 21.3 artarak 642 bin 742 tona yükseldi.
TMO bugüne kadar alım yaptığı 1 milyon 104 bin tonluk ürün için üreticilere 581 milyon 236 bin lira ödeme yapacak. Buğday üreticisinin TMO yerine tüccara yönelmesinin en büyük sebebi olarak, Dahilde İşleme Rejimi kapsamında ihracat öncesi ithalatın yasaklanması gösterildi. DİR’deki yasaklama, ihracata dayalı üretim yapan sanayiciyi doğrudan üreticiden alıma yönlendirdi.
2010 yılının geçmiş yıllara oranla daha yağışlı geçmesine rağmen, gerek tarladaki ürünü yatırması gerekse başaklarda nem oranını yükseltmesi sebebiyle, hasat öncesi beklentilerden farklı olarak rekoltenin geçen yılın altında kalma olasılığı arttı. Bu durum serbest piyasada hububat fiyatlarının TMO’nun açıkladığı alım fiyatlarına paralel seyretmesine, üreticinin de ürünlerini Ofis yerine sanayiciye satmasına yol açtı. Sanayicinin doğrudan üreticiden alıma yapmasının en büyük sebebi ise DİR kapsamında yapılan ithalata getirilen sınırlama olarak gösteriliyor. Geçmiş yıllarda sanayiciler ihracat tahhüdüyle DİR kapsamında düşük gümrükle ithalat yapıp, bunu mamüle döndürdükten sonra ihraç edip taahhüdünü kapatıyordu. Bu yıl 2 Haziran tarihinde hububat alım fiyatlarıyla birlikte, DİR kapsamındaki ithalata da sınırlama getirildi. Başka bir ifade ile DİR kapsamında ihracat öncesi ithalat yapılması 1 yıl süreyle yasaklandı.
Alım miktarı 1.1 milyon ton
Gerek DİR’deki gelişmeler gerekse yağışların düzensiz olması, TMO’nun bu yılki hububat alım miktarlarını da önemli ölçüde azalttı. Yağış yanı sıra havaların sıcak geçmesi, hasatın geçen yıla göre 10 gün erken başmamasına yol açtı ancak 12 Temmuz itibarıyla toplam alım miktarı geçen yılın aynı döneminin yüzde 26.06 altında gerçekleşerek 1 milyon 104 bin tonda kaldı.
Alımın başladığı 17 Mayıs’tan bu yana 212 bin 183 ton makarnalık buğdaya karşılık 132.6 milyon lira, 249 bin 582 tonluk ekmeklik buğday karşılık 149.7 milyon lira, 642 bin 739 tonluk arpa-çavdar-yulaf alımı için ise 298 milyon 873 bin lira olmak üzere TMO çitçtçilere toplam 581 milyon 236 bin lira borçlandı. Alım bedelleri banka kartı ibraz eden çiftçilere 10 gün erken olmak üzere, 1 ay içerisinde ödeniyor.
TMO, tarihinin en büyük alımlarından birisini 5 milyon 285 bin tonla 2009 yılında yapmıştı. Alımların yüzünden finansman sıkıntısına düşen TMO için Hazine 2 milyar 570 milyon lira tutarında devlet iç borçlanma senedi çıkarma yetkisi almıştı.
Karşılaştırmalı alım tablosu (ton)
2009 2010 değişim (yüzde)
Buğday 946.340 461.764 -52.1
Arpa-yulaf-çavdar 529.618 642.742 21
Toplam 1.493.958 1.104.506 -26
Kaynak : Kobiden.com