Geçen hafta yurdun pek çok yerinde Toprak Bayramı çerçevesinde etkinlikler düzenlendi. Düzenleyenlerin de bu etkinliklerde konuşanların da neredeyse tamamı “Toprak Bayramı”nın ne olduğunu bilmiyor. Son birkaç yıldır şiddetle kutlanmaya başlanan bu bayram ile ilgili olarak da yayın organlarında Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından hazırlanmış bir kamu spotu gösteriliyor. Birkaç dakikalık bu kısa filmde aşağıdaki mesaj veriliyor;
“Tarımın anavatanı Anadolu topraklarını çocuklarımız için koruyalım.
Türkiye’nin verimli toprakları; doğuran, doyuran topraklar, toprak varsa hayat var. Toprak ananın çocuklarının Toprak Bayramını kutlarız.”
Toprak Bayramı’nın ne anlam ifade ettiğine kısaca bakalım. Şöyle geçmişe bir göz attığımızda 16 Haziran 1945’te çıkmış bir Toprak Bayramı Kanunu var. Der ki: “Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu’nun kabul edildiği 11 Haziran tarihini takip eden Pazar günü her yıl Toprak Bayramı olarak kutlanır”.
Sadece 3 maddeden oluşan Toprak Bayramının ana teması Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu’nun kabul edilmesinin sevincidir. Yine pek haberimiz olmayan Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu’na da çok özetle baktığımızda; arazisi olmayan çiftçiyi topraklandırmak, arazi sahibi yapmak, üretime katmak, onu üretken bir hale getirmek, ailesiyle geçinir bir duruma getirmek gibi önemli bir amaç taşıdığını görüyoruz.
Cumhuriyet Halk Fırkası’nın iktidarda olduğu tek partili dönemde hazırlanmış bu kanun daha Meclis gündemine gelmeden parti içi muhalefetin müdahalesiyle bayağı bir olumsuz yönde revize edilmiştir. Mecliste kabul edilmesinden sonra da Adnan Menderes, Cavit Oral, Emin Sazak, Halil Menteşe gibi Demokrat Parti’nin kuruluşunda önemli rol oynayan büyük toprak sahipleri ve onlarla temasta bulunan kişiler tarafından olumsuz yöndeki revizyonlara devam edilmiştir. Kanuna işlerlik kazandıracak tüzükler ancak iki yıl sonra hazırlanabilmiştir. Demokrat Parti zamanında kanunun 24 maddesi daha iptal edilmiştir.
Günümüzde Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu artık yürürlükte değil; 1973 yılında Toprak ve Tarım reformu Kanunu ile yürürlükten kaldırılmış. Daha sonra bu kanun da iptal edilmiş.
Başa dönersek; Toprak Bayramı, Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu’nun yürürlüğe girmesinin sevincini kutlayan bir bayramdı. Ancak, günümüzde artık amacı kalmamış, içi boşalmış, sadece başlığı kalmış bir kanuna dönüşmüştür.
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın internet sayfasında Toprak Bayramı’nın ilk defa 2012 yılında kutlandığı ve 1. Toprak Çalıştayı’nın düzenlendiği bilgisi yer alıyor. Çalıştayda tarım arazilerinin korunması ve sürdürülebilir arazi yönetimi, amaç dışı arazi kullanımı ve büyük ovaların korunması, çölleşme ve erozyon ile mücadele, toprak bozunumu gibi konuların ele alındığı belirtiliyor.
Bakan Mehdi Eker ise çalıştayın açılış konuşmasında bu bayramın çok geç uygulanan bir bayram olduğunu, bundan sonraki süreçte toprakların daha iyi korunması için uğraşılması gerektiğini ifade ediyor. Bakanlığın bu konuda da yayınlanan bir kamu spotu var;
“Domates, biber, patlıcan; gelecek nesiller sadece resimlerini görebilir. Tarıma elverişli alanların tarım dışı kullanımı geleceğimize indirilmiş büyük bir darbedir. Bu gidişe siz de dur deyin. Ülkemizde yeterince uygun alan var. Binalar tarım alanlarına değil, imara uygun alanlara yapılmalı. Tarım alanlarına yapılacak tarım dışı faaliyetlere ruhsat verilmeyeceğini kamuoyunun bilgisine saygılarımızla sunarız”
Kamu spotlarını izleyince insan gerçekten mutlu oluyor. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığımız güzel bir şekilde Toprak Bayramı kutluyor ve tarım arazilerini koruyor. Ancak TÜİK’in verilerine baktığımızda son 10 yıllık süreçte tarım arazilerimizin 410 milyon dekardan 380 milyon dekara küçüldüğünü görüyoruz. Çiftçi artık 30 milyon dekar tarım arazisini tarımsal üretimde kullanmıyor. Bu alan da Avrupa’nın ortasındaki Belçika’nın toplam yüzölçümü kadardır. Diğer yandan ülkemizin nüfusu yılda bir milyon civarında artmaktadır.
Tüm bu örnekler, ülkemizde Toprak Bayramı kutlanacaksa bazı değerlere daha fazla önem vermemiz gerektiğini, sadece sözle sorunların çözülmediğini bize göstermektedir.
Geçmiş Toprak Bayramınız kutlu olsun.
*Ahmet ATALIK / Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı