Geçtiğimiz hafta başta tarım ürünleri olmak üzere tüm emtialar artışlar gösterdi. Tarımsal Araştırmalar Servisi AgriPro’nun 11 Ekim tarihli piyasa raporuna göre Pamuk son 15 yıldaki en üst seviyesine çıkarken Bakır son 27, şeker ise son 8 aydaki en yüksek seviyeye çıktı.
Ham petrol geçen hafta da artışını sürdürürken geçen hafta içinde New York’ta %1,2 kadar arttı. 19 emtianın endeksi Reuters/Jefferies CRB, geçen hafta %2,7 oranında yükselerek 2008 yılı Ekim ayından bu yana en yüksek seviyesi olan 295,11 puana çıktı. Brent ham petrolü Londra’da haftayı $84,03 varil fiyatıyla kapatırken New York Nymex hafif petrol $82,66 fiyatından kapandı.
Öte yandan Almanya’nın en büyük bankası Deutsche Bank, ham petrol için 4. çeyrek ve 2011 yılı 1. çeyrek fiyat tahminini $80 olarak yukarı düzeltti. Bankanın Eylül ayındaki tahmini 4. kartil için $70 olmuştu.
USDA Raporu ve CBOT
Tarımsal emtialarda ise Cuma günü yayınlanan USDA raporu piyasalarda bir şok etkisi yarattı. USDA raporu ABD mısır verimlilik tahminini beklenenin çok üstünde bir oranla %4,1 aşağı düzeltirken mısır tedarikini de son 15 yıldaki en alt seviyesine çekmiş oldu. USDA raporunda soya rekoltesi tahminini de Eylül raporunun %2,15 altında açıklayınca Chicago vadeli işlemler borsasında bütün emtialar günlük limitlerine dayandı. Soya yağı sadece Cuma günü 243 puan ($53,50) yükselirken haftayı da ton basına $60’dan fazla artarak kapattı. Soya fasulyesi ton başına $28’dan fazla haftalık artış yaşayarak 1.135 cent seviyesine gelirken küspe $11,5 yükseldi. Artışların öncüsü mısır ton başına $23 kadar bir haftalık artış yasarken CBOT’nin 30 centlik günlük limitine takıldı. Buğday ise yine günlük limiti olan 60 cente dayanarak $23,6 haftalık yükseldi. AgriPro analistleri, bu hafta açılışla birlikte Chicago’da kote tüm emtiaların yeniden yükseliş yaşayacağı ve artışların hızla tüm küresel yağlı tohumlar ve bitkisel yağ fiyatlarına ilave sağlamlık olarak yansıyacağı görüşünde.
Palm yağları
Malezya palm yağları da geçen hafta Malezya palm birliği MPOB’nin raporuyla birlikte artışlar gösterdi. MPOB ülke palm yağı üretimini 17,6 milyon ton olarak açıklarken beklenenden fazla gelen yağışların hasatı etkilediğini belirtti. Nakit piyasasında yükselen petrolle birlikte fiyatlar hafta boyu ton başına $25 kadar artarken RBD Palm yağı Cuma akşamı $953, RBD Palm Olein ise $955 FOB Malezya limanları seviyesinde kote ediliyordu. Bu sabah (11 Ekim) USDA raporunun etkisi açılışta kendini gösterdi. Haftanın ilk seansında, Kuala Lumpur BMD borsası Aralık kontratı ham palm yağı beklendiği gibi 151 ringgit yükselişle, 2.917 ringgit ($943) seviyesinde seyretti.
Kanola
Kanola kompleksinde de geçen hafta ciddi artışlar gözlendi. Kanola tohumu Paris ICE Euronext borsasında sadece Cuma günü $17’dan fazla yükselişle kapandı. Karadeniz limanları kanola teklifleri Cuma günü $520-525 FOB seviyelerinden teklif edilirken Avrupa limanları teslim kanola yağı $25 kadar haftalık artışla Cuma akşamı $1.095 FOB seviyesinden kote edildi.
Ayçiçeği Kompleksi
Ayçiçeği kompleksinde geçen hafta da yükseliş sürdü. Geçen hafta içinde çiçekte $550-560 CIF Marmara seviyelerinden işlemler gözlenirken ham ayçiçeği yağı $10’lık bir haftalık artış yaşadı. Cuma sabahı ham yağ $1.140 FOB seviyesinden teklif edilirken, Mısır ihalesinde Salı günü gözlenen $135 civarındaki ayçiçeği-soya yağı makasının, Chicago’daki gelişmeler sonrası yeniden tesis edilmesiyle birlikte, bu hafta $1.170-1.190 FOB seviyelerinin görüleceği görüsündeyiz.
Ukrayna’da hasat %80 oranında tamamlanırken iç piyasada fiyatlar $490-500 seviyesine çıktı. Hasat öncesi gelen yağmurlar verimliliği yükseltirken rekolte tahmini 6,9 milyon ton seviyesinde. Gelmesi muhtemel ihracat kotaları ve Rusya’dan gelen ayçiçeği talebi Ukrayna’da fiyatları yukarı çekmeye devam ediyor.
Bulgaristan ve Romanya’da da hasat %95 tamamlandı. Bulgaristan iç piyasasında da teklifler $500 seviyesini test etti. 1,2 milyon tonun üstünde tahmin edilen rekolteden 900,000 ton civarında ihracatın yapılması kaçınılmaz görülse de çiftçiler ellerindeki ayçiçeğini tüccarlara vermemekte direniyorlar. AgriPro uzmanlarının, ihracata gemi oluşturmak için toplu mala ihtiyacı olan ticaret firmaları ile görüşmesinde firma yetkilileri, geçen yıllara göre ekonomik durumu iyileşen Bulgar çiftçisinin satmama lüksünü yaşamakta olduğunu belirttiler.
Ukrayna Kotası
Ukrayna Tarım Bakanı Mykola Prysyazhnyuk, geçen hafta Salı günü hükümetin tahıl ihracatına kota konması kararı aldığını açıklarken konacak kota miktarlarının halihazırda müzakere edilmekte olduğunu ve bu hafta içinde kararlaştırılacağını söyledi. Bakan, kotanın toplam 3 milyon ton civarında çıkacağını ve bunun yılsonuna kadar 150.000 tonunun arpa, 1 milyon tonunun ise buğday olacağını sözlerine ekledi. Yağlı tohumlara kota konup konmayacağı veya miktarları ile ilgili ise bir görüş belirtmedi.
Brezilya
Brezilya’nın 2010-11 sezonu soya üretiminin 69,1 milyon ton olacağı tahmininde bulunuldu. Celeres’in haftalık raporunda yapılan tahmin USDA tarafından Cuma günü açıklanan 67 milyon tonun oldukça üstünde bulunuyor.
İç Piyasa
Trakya’da 2010-11 sezonu ayçiçeği hasatın sonuna gelinirken geçen hafta içinde düşen dolar kuruyla bir fiyat gerilemesi yaşandı. Hafta ortası tohumda fiyatlar 1.000 TL altını, ham ayçiçeği yağı da 1.900 TL seviyelerini görürken yapılan spot alımlar sonrası Cuma günü yeniden fiyatlar 1.925 TL’nin üstüne yükseldi. Küspeler ise sağlamlığını sürdürerek Trakya’da 375 TL seviyelerine tırmandı.
Öte yandan geçen hafta aralarında yağlı tohum ve yağların da bulunduğu bazı tarım ürünlerinin %0 gümrük vergisiyle ithaline ilişkin tarife kontenjanları açıldı. Bakanlar Kurulu’nun 6 Ekim tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak, yürürlüğe giren kararına göre ithalatlar, Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından düzenlenecek ithal lisansı kapsamında yayınlanacak tebliğe göre yapılacak. Tarife kontenjanları yalnızca sanayicilere tahsis edilecek.
Bir takvim yılında dağıtılacak tarife kontenjanı miktarları ise şöyle:
-Süttozu (04.02) (konsantre edilmis veya ilave seker ya da diğer tatlandırıcı maddeleri içerenler):2.500 ton; -Tereyağı (04.05.10): 2.000 ton;v
-Hindistan Cevizi (08.01.11.00.00.00-08.01.19.00.00.00): 1.000 ton
-Mısır nişastası (11.08.12): 1.000 ton
–Susam Tohumu(1207.40.90.00.12): 7.000 ton
-Soya yağı ve fraksiyonları, palm yağı ve fonksiyonları, ayçiçeği tohumu, aspir veya pamuk tohumu yağları ve bunların fraksiyonları, hindistan cevizi (kopra), palm çekirdeği veya babassu yağları ve bunların fraksiyonları, rep, kolza ve hardal yağı ve bunların fraksiyonları, diğer bitkisel sabit katı ve sağı yağlar (jojoba yağı dahil) ve bunların fraksiyonları, (rafine edilmis olsun olmasın, fakat kimyasal olarak değistirilmemis), yerfıstığı, pamuk tohumu, soya ve ayçiçek tohumu yağları, palm çekirdeği, illipe, hindistan cevizi, rep tohumu ve copaiba yağları hariç ve serbest yağ asitleri ağırlık itibariyle yüzde 50’den az olan diğer yağlar (15.07-15.11-15.12-15.13-15.14-15.15-15.16.20.96 ve 15.16.20.98): 9.000 ton.
Fiyat Kotasyonları
Cuma akşamı görülen endikatif fiyatlar:
İthal:
– Ayçiçeği Tohumu – CIF Marmara – $ 560
– Kanola Tohumu – CIF Marmara – $ 550
– ABD Soya Fasülyesi – CIF TR – $ 500
– Güney Amerika Soya fasulyesi – CIF TR – $ 505
– Karadeniz menseli Ham Ayçiçeği Yağı – CIF Marmara/Mersin – $ 1.170/$ 1.180
– Ham degam Soya Yağı – CIF TR – $ 1.120
– G. Amerika menseli Ham Mısırözü yağı – CIF TR $ 1.110
– AB menseli Ham Mısırözü yağı – CIF TR $ 1.160
– RBD Palm Yağı – CIF TR $ 1.020
– RBD Palm Olein – CIF TR $ 1.023
– RBD Palm Stearin- CIF TR $ 990
İç Piyasa:
– Ayçiçeği Tohumu – Trakya kamyon üstü – 1.000 TL (%41 yağlı)
– Ayçiçeği Tohumu – Konya kamyon üstü – 1.020 TL (%44 yağlı)
– Ham Ayçiçeği Yağı – Trakya teslim – 1.930 TL – Ham Kanola Yağı – Ege/Çukurova teslim – $1.200/$1.225
– Ham Soya Yağı – Ege/Çukurova teslim – $ 1.175
– Nötr Pamuk Yağı – 1.900 TL
– 28 protein Ayçiçeği küspesi – Trakya/Ege/Çukurova teslim – 375 TL/400 TL/425 TL
– Kanola küspesi – Ege/Çukurova teslim – $ 350
– Soya Küspesi – Ege/Çukurova teslim – $ 530
– Pamuk Küspesi Çukurova teslim – 510 TL
Kaynak : GıdaSanayii- 12 Ekim 2010