Üzüm-Sen 2019 yılı kuru üzüm referans fiyatlarını bir basın açıklamasıyla duyurdu. Açıklamada tarımın, ekolojik yıkımın geldiği son durum, hükümetlerin politikaları dile getirildi ve bütün bu gelişmeler ışığında kuru üzüm referans fiyatlarını açıkladı.
Açıklama şöyle:
2019 yılı çekirdeksiz kuru üzüm maliyeti ve referans fiyatımız
Üreticiler olarak her yıl bir önceki yıla göre daha fazla problemle karşılaşıyoruz. Yaşanan iklimsel değişikliklerin, çevre kirliliğinin, ekolojik denge bozukluklarının yol açacağı problemleri önceden göremediğimiz gibi, bitki ve zararlıları için kullanılan kimyasalların bitkilere ve faydalı böceklere ne derece zarar verdiğini ve o yıl ne kadar ürün alacağımızı da bilememekte, kâr veya zararımızı önceden hesaplayamamaktayız. Şirketler ise her yıl hangi ilaç ve gübreyi kaça satacaklarını, ne kadar satacaklarını ve kaç lira kâr edeceklerini planlamakta ve piyasaya sunmakta dövizdeki artışları da hemen fiyatlarına yansıtmaktadırlar. Ancak döviz kurunun yükselip Türk lirasının değer kaybetmesi kuru üzüm ihracatı yapan firmaların ekstra kâr elde etmesini sağlarken üzüm üreticisinin sattığı kuru üzümün fiyatına bu yansımamaktadır.
Tarım şirketleri de kâr-zarar hesabı yaparken tesislere yatırdıkları paranın yıllık faizini, kullandıkları kredilerin faizini, amortismanlarını vb. düştükten sonra o yıl kâr edip etmediklerini hesaplamaya çalışırlar. Küçük üreticiler ise genel olarak hesabını harcadıkları emeğin parasal değerini bile maliyet hesabının içine katmadan, o yıl sattıkları ürünün değerinden üretim için harcadıkları parayı düşerek hesap yaparlar. Kendilerinin ve ailelerinin emeklerini hesaplamanın içine katmaktan çekinirler. Çünkü böyle bir hesaplama yaptıklarında yevmiyelerini bile çıkartamamış olmanın moral bozukluğunu yaşamak istemezler.
Bağcılar üzüm üretebilmek için çok yıllık bir bitki olan asma çubuklarını diktikten 3-4 yıl sonra ürün almaya başlar. Bu süre içinde de tarlasına sürekli bakım yapar, toprağını gübreler, yüksek sisteme almak için bağ direkleri diker, yer altı suyu varsa artezyen açar vb. yatırımlar yapar. Bağ tesis masraflarını yıllar içinde ancak amorti edebilirler. Bu nedenle hiçbir bağcı “bu yıl üzüm para etmedi, gelecek yıl bir başka ürün ekeyim” diyemez, o yıl ürünü para etse de, etmese de, bağda çalışan aile fertlerinin ve kendisinin yevmiyelerini çıkartsa da, çıkartamasa da umudunu daha sonraki yıllara taşıyarak üretmeye devam etmek zorunda kalır.
Sosyal Devlet anlayışına sahip ülke hükümetleri üreticilerin bu zorluğunu göz önünde bulundurarak üreticilerin üretimlerini sürdürebilmesi için destekleme alımları yapmakta, üreticilere ürettikleri ürün oranında teşvikler vermektedir. Ne yazık ki uzun yıllardır neoliberal Tarım Politikalarını uygulayan ülkemiz hükümetin de böyle bir anlayış söz konusu olmadığı gibi, tarım arazilerini yok eden maden ve enerji yatırımlarına özel teşvikler vermekte, doğayı katledenleri korumakta toprağını, havasını, suyunu kısacası yaşam alanlarını korumaya çalışan üreticilere ise saldırmakta, tutuklamaktadır. Uyguladığı tarım, enerji ve maden politikaları üreticilerin düşünemediği sayısız problemi de beraberinde getirmekte gelecek umutlarını tüketmektedir. Şaraplık üzüm üreten üreticiler de, sofralık üzüm çeşitleri yetiştiren üreticiler de gerek üretim aşamasında, gerekse de pazarlama aşamasında benzer sorunlarla uğraşıyorlar. Şaraplık üzüm üretenlerin ürünlerini işleyerek tüketicilere pazarlaması bile yasak.
Sarıgöl bölgesindeki üreticiler 2006 yılından beri (Eşme Kışladağ altın madeninin faaliyete başlamasından bu yana) bağlarını asit yağmurlarından korumak için petrol ürünü örtülerle kaplamak zorunda kalıyorlar. Bu örtülerin kuru üzüme yıllık maliyeti kg da ortalama 3 TL yi bulmaktadır.
Alaşehir’de kurulan JES çevresindeki bağlarda (kalitede, rekoltede, kurutmada vb. yaşadıkları problemlerin yanı sıra) aynı Sarıgöl civarındaki bağlar gibi asit yağmurlarından ve havadaki nem oranının yüksekliğinden etkilenmeye başlamış ve üzüm üreticileri de asit yağmurlarından korunmak ve daha fazla zarar görmemek için bağlarını örtü altına almak zorunda kalmaya başlamıştır. Bu üretici için ekstra masraf demektir. JES’ler faaliyetini devam ettiği sürece, maliyet hesaplaması kalemlerinin içine bu örtü altına almayı da katmak zorunda kalacağız. JES’lerden olumsuz etkilenen, üretimi bırakmak istemeyen üreticiler ve yöre halkı tepkilerini yükseltiyorlar. Üreticilerin ve yöre halkının tepkilerinden rahatsız olan hükümet ise doğayı, ekolojik dengeyi yok eden bu yatırımlardan vazgeçme yerine üretimden vazgeçilmesini yeğliyor. Bunun somut örneğini daha birkaç gün önce Salihli’nin Hacıbektaş köyünde yaşadık. Mahkemenin durdurma kararına rağmen, yasayı çiğneyerek faaliyetini devam etmek isteyen JES firmasını güvenlik güçleri korumaya aldı. Yaşam alanlarını korumaya çalışan üzüm üreticilerine ve yöre halkına ise saldırdı, gözaltılar yaşandı.
Bütün bu problemlerin yanı sıra Tarım ve Orman Bakanı’nın “kuru üzüm fiyatları 10 TL’nin altına düşerse müdahale ederiz, TMO’ya alım yaptırırız” sözü de hiç de inandırıcı gelmemektedir. Çünkü 2 yıl önce TMO az miktarda kuru üzüm almış, aldığı kuru üzüme dış pazar arama yerine TARİŞ’e kârlı bir şekilde satarak üreticinin sırtından para kazanmış, Tariş’in O miktardaki kuru üzümü ortaklarından almasını engellemiştir. Geçmiş yıllarda TMO fındıkta da aynı şeyi yapmış, fındık fiyatları yükseleceği zaman piyasaya fındık sürerek fiyatları düşürmüş, bu durum ihracatçı şirketlerin işine yaramıştır.
Tarım ve Orman Bakanlığı çekirdeksiz kuru üzüm maliyetini hesaplattırdı mı bilmiyoruz. Ancak ÜZÜM-SEN olarak biz her yıl olduğu gibi bu yıl da en ince ayrıntısına kadar maliyet hesabımızı yaptık.
2019 yılında 1 kg kuru üzüm maliyeti üreticilerin kendilerinin ve ailelerinin harcadığı emeği saymazsak en iyimser hesapla 8.50 TL yi bulmaktadır. Harcanan aile emeğini ücretlendirdiğimizde ise bu maliyet 9.50 TL dir. Hele bir de 1 dekar bağın çıplak arazi değerini ve bağ yetiştirmeye (muhasebe diliyle ‘tesis kurma’ ya) harcanan parayı ve bu paranın bankalara yatırılmış olması halinde yıllık alınacak %16 faizini hesapladığımızda ise 1 kg kuru üzümün üreticiye maliyeti 16.00 TL yi bulur.(Bu hesaplamanın içinde ürününü örtü altına almak zorunda kalanların ek maliyeti yoktur)
Üzüm üreticilerinin insanca yaşayabilmesi ve üretimlerini devam ettirebilmeleri için en azından (tesis masrafları amortisman payı ve çıplak arazi değerinin faizi hesaba katılmadan oluşan) kuru üzüm maliyeti olan 9.50 TL nin üzerine %25 kar payı+%10 insanca yaşam payı eklenerek fiyat belirlenmelidir. Bu da referans fiyatın en az 13,00 TL olması demektir.
Herhangi bir işletmenin kar etmesi demek ürettiği ürünün maliyetinin üzerine %25 kar payı ve %10 insanca yaşam payının eklenmesi demektir. Ama üzüm üreticisinden alım yapılırken kuru üzüm maliyetinin üzerine kar payı ve insanca yaşam payı eklenmesi şöyle dursun üreticinin emeğinin gerçek değeri bile eklenmemekte, açlık ve yoksullukla yaşamaya devam etmesi istenmektedir. Biz bu haksızlığa Hayır! diyoruz.
Eğer ki hükümet üzüm üreticisinin üretmeye devam etmesini istiyorsa, önümüzdeki yıllarda mercimek de, buğday da, hayvan yemin de v.b de olduğu gibi kuru üzüm ithal eden bir ülke haline gelmemizi istemiyorsa gerekli önlemleri almalı ve ortaya koyduğumuz maliyet+ kâr+ insanca yaşam payı: referans fiyatı denklemine uygun biçimde TARİŞ’e geçmişte olduğu gibi destekleme alımı yaptırmalıdır.
Bizler ürünlerimizi yok pahasına satın alarak emeğimizi sömürmeye çalışanlara, insanların ve tüm canlıların yaşam alanlarını yok etmeye çalışanlara karşı durmak için örgütlenmeye çalışıyoruz. Üzüm Üreticileri Sendikası (ÜZÜM-SEN) ve üst örgütümüz olan Çiftçi Sendikaları Konfederasyonu (ÇİFTÇİ-SEN) olarak küçük üreticilerin hakları için mücadele etmeye ve bu konuda hükümeti ve yetkilileri uyarmaya devam edeceğiz.
Yaşasın Örgütlü Mücadelemiz!
Aşağıda kuru üzüm maliyet hesaplamasını ve olması gereken referans fiyatlarımızı ayrıntılı bir şekilde paylaşıyoruz.
Saygılarımızla.
EGE BÖLGESİ 2019 YILI ORTALAMA ÇEKİRDEKSİZ KURU ÜZÜM MALİYETİ |
2019 yılı amele (Tarım işçileri) yevmiye fiyatları (Dayıbaşı ve ulaşım giderleri de dahil) :
Kesici : 90 TL, Kelterci: 115 TL, Bandırma:130 TL , Serici: 100 TL Budama: 100 TL İp kesme: 60 TL, Çubuk bağlama : 60 TL |
Toplam işletme arazisi : 20 (dekar) Ürünün ekili olduğu arazi: 20 (dekar)
Bağın omcalı değeri (da TL) : 25.000 TL Bağın çıplak arazi değeri (da/TL): 15.000 TL Bağdaki omca sayısı:…3600 Bağın yaşı: 20 |
Masraf Unsurları | Dışarıya parayla yaptırılan Emek | İşlem sayısı | Kullanılan ekipman ve materyal adı | Masraflar Toplamı TL/da 300 TL | |||||||
A)GÜBRELEME(Not. Hesaplama yapılırken yoğun bir şekilde damlama sulamada kullanılan kimyasal gübreler üzerinden hesap yapılmıştır. Organik gübre kullanıldığında genelde 2 yılda bir 1 dekara 1 traktör gübre atılır ) | (da) 40 TL | 5 | (da) 350 TL Gübre | 390 TL (Damlama sulama için)
(Toprak altı gübresi) 65 TL |
|||||||
( 1 traktör hayvan gübresi 350 TL ) 2 yılda bir atıldığında Dekar başına masraf 175 TL + EMEK | |||||||||||
B)İLAÇLAMA | 8 KEZ | Traktör ve değişik ilaçlar | İlaç bedelleri ve ilaçlama İşçiliği toplu gideri | 950 TL | |||||||
C)SULAMA | Damlama sulama için | 205TL | |||||||||
D) BAKIM (Çapalama,Budama,Ot temizliği,Ot toplama v.b) | İp kesimi | 1 | Elle | 55 TL | |||||||
Budama | 1 | Elle | 100 TL | ||||||||
Çubuk bağlama | 1 | Elle | 60 TL | ||||||||
Sürme | 2 | Traktör | 100 TL | ||||||||
Diskaro | 1 | Traktör | 55 TL | ||||||||
Çapalama | 1 | Traktör | 55 TL | ||||||||
Aralama | 1 | Elle | 55 TL | ||||||||
Yaprak alımı | 1 | Elle | 55 TL | ||||||||
E) HASAT VE PAZARLAMA | Kesme ve sergi yerine taşıma | 1 | El ve traktör | 205TL | |||||||
Bandırma işçiliği | 1 | Makine ile | 40 TL | ||||||||
Elle | |||||||||||
Serme,kurutma işçiliği | 1 | Elle | 45 TL | ||||||||
Savurma,çöp ayıklama | 1 | Makine ve işçilik | 140 TL | ||||||||
Çuvallama ve Ambara taşıma | 1 | Traktör ve işçi | 50 TL | ||||||||
Taşıma ve pazarlama | 1 | Traktör ve İşçi | 25 TL | ||||||||
Podasa ve yağ | 80 TL | ||||||||||
F) DİĞER DEĞİŞEN MASRAFLAR | Direk,tel onarımı v.b | 50 TL | |||||||||
Ürün sigortası | (Sadece dolu sigortası) | (150 TL) | |||||||||
Dolu, don v.b kapsamlı sigorta 550 TL | |||||||||||
G)DEĞİŞEN MASRAFLAR TOPLAMI(A+B+C+D+E+F) | sadece | dolu | sigortalı | (3.165 TL) | |||||||
Kapsamlı | sigorta | yapılmışsa | 3.565 TL | ||||||||
G.1) Sermaye Faizi (%16 ) | 570 TL | ||||||||||
H) TOPLAM DEĞİŞEN MASRAFLAR (G+G.1) | 4.135 TL | ||||||||||
I) SABİT MASRAFLAR | 1.1 Genel idari Giderler (H x 0,3) | 114 TL | |||||||||
1.2 Çıplak Arazi Değerinin % 16 dan Faizi | 2400 TL | ||||||||||
1.3 Tesis Masrafları Amortisman Payı (BÇAD/ EÖ) | 500TL | ||||||||||
TOPLAM SABİT MASRAFLAR (1.1+1.2+1.3+) | 3014 TL | ||||||||||
J) TOPLAM ÜRETİM MASRAFLARI (H+I) | 7149 TL | ||||||||||
K)Verim (Alınan kuru üzüm miktarı kg/da) | 450 KG | ||||||||||
L) ORTALAMA KURU ÜZÜM MALİYETİ (TL/KG) | 15.90TL | ||||||||||
M)OLMASI GEREKEN TABAN REFERANS FİYATIMIZ (Maliyet +%25 kar payı + insanca yaşam payı(%10) | 21.50TL | ||||||||||
1.2 Çıplak Arazi Değerinin %20 den Faizi ve1.3 Tesis Masrafları Amortisman Payı (BÇAD/ EÖ) nı hesaba katılmadan oluşan kuru üzüm maliyeti | Dekar maliyeti | 4.250 TL | |||||||||
Kg maliyeti | 9.45 TL | ||||||||||
Tesis masrafları Amortisman Payı ve Çıplak arazi değerinin faizi hesaba katılmadan oluşan TABAN REFERANS FİYATIMIZ (Maliyet +%25 kar payı + insanca yaşam payı(%10) | 13.00 TL |
Adnan ÇOBANOĞLU
Üzüm Üreticileri Sendikası
(ÜZÜM-SEN)
Genel Başkanı