Maden yasasında yapılacak değişiklikle zeytin alanları madencilerin talanına açılıyoru. TBMM’de dün gece sabaha karşı yapılan çalışmalarda önergenin zeytincilik yasası delen hükümleri kaldırıldığı gibi, ormanları ve doğal hayatı tehdit eden hükümleri, madenciler aleyhine kısmen tadil edildi.
Değişikliklerin kamuoyu baskısı ve anayasa mahkemesi endişesinden kaynaklandığı sanılıyor.
KAMUOYU tepkisi etkisini gösterdi ve zeytinlikler, maden arama alanı olmaktan kurtuldu. Meclis Genel Kurulu’nda önceki gece sabaha karşı geçen Maden Yasası’nda yapılan son dakika değişikliğiyle, zeytinlik alanlarında da maden aranmasına izin veren düzenleme metinden çıkarıldı. Madde, zeytinliklerde madenciliğin yanı sıra petrol ve doğalgaz arama ve işletme faaliyetlerine de izin veriyordu.
Ormanlarda sınırlama
Yine yapılan bir son dakika değişikliğiyle, devlet ormanları ile yaban hayatı koruma alanlarındaki maden arama faaliyetlerine de sınırlama getirildi. Devlet ormanlarındaki maden arama ve işletme faaliyetleriyle, bu faaliyetlerle ilgili ruhsat süresine bağlı olarak yapılacak geçici tesisler için Orman Kanunu hükümleri uygulanacak. Ormanlardaki madencilik faaliyeti için zorunlu olan su, haberleşme, yol ve altyapı tesislerinin yapımına da, bedeli karşılığında Çevre ve Orman Bakanlığı’nca izin verilebilecek. Devlet ormanları sınırları içindeki tohum meşcereleri, gen koruma alanları, muhafaza ormanları, orman içi dinlenme yerleri, nadir ekosistemlerin bulunduğu alanlarda yapılacak madenciliğe ruhsatın verilmesi de yine Çevre Bakanlığı’nın yetkisinde olacak.
Can güvenliği yoksa kapatılacak
Madencilik faaliyetleri ile ilgili ruhsat verilmesi için harç ve teminat yatırılması zorunlu olacak. Maden üretiminde devlet hakkı, ocaktan çıkarılan madenin ocak başındaki fiyatından alınacak. Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerde yapılacak madencilik faaliyetlerinden devlet hakkı yüzde 30 fazlasıyla alınacak. İşletme projesine aykırı faaliyette bulunulması ve faaliyetlerin can ve mal güvenliği açısından tehlikeli bir durum oluşturulduğunun tespit edilmesi durumunda maden üretimine yönelik faaliyetler durdurulacak.
Yaban hayatı kriteri
İçme ve kullanma suyu rezervuarının maksimum su seviyesinden itibaren 1000-2000 metre mesafe genişliğindeki şeritte, galeri usulü patlama yapılmaması ve alıcı ortama arıtma yapılmadan doğrudan su deşarj edilmemesi koşuluyla madencilik faaliyetlerine izin verilebilecek. 2000 metreden sonraki koruma alanı içinde ise çevresel etki değerlendirme raporu doğrultusunda madencilikle ilgili yapılaşma olabilecek. Yaban hayatını koruma ve geliştirme sahalarındaki maden arama ve işletme faaliyetleriyle, bu faaliyetler için gerekli geçici tesislere de, çevresel etki değerlendirme raporları doğrultusunda izin verilecek. Madencilik faaliyetleriyle ilgili mühendislerce hazırlanan projelerin il özel idaresine verilmesi de zorunlu tutuldu.
Kaçak madene el konulacak
Yasayla, kaçak maden ocaklarıyla mücadeleyi güçlendirerek yeni grizu facialarının önüne geçmeyi hedefleyen ciddi yaptırımlar içeren düzenlemeler de getirildi. Ruhsat olmadan ya da başkasına ait ruhsat alanı içerisinde üretim yapıldığının tespiti halinde de faaliyetler durdurularak üretilen madene el konulacak. Bunu yapanlar hakkında, üretilen madenin ocak başı fiyatının 2 katı tutarında para cezası verilecek. Sevk fişi olmadan sevk edilen madene de el konulacak, madenin ocak başı satış bedelinin 5 katı tutarında idari para cezası uygulanacak. Ham madde üretim izni olmadan üretim yapıldığının ve ham maddenin kamuya ait projelerde kullanıldığının saptanması halinde faaliyetler durdurulacak.
Maden Mühendisi zorunluluğu
Enerji Bakanlığı’na, kazanılmış haklar korunmak kaydıyla madencilik faaliyetlerine kısıtlama getirme yetkisi de tanıyan yasa ile madencilik faaliyetinin maden mühendisi gözetiminde yapılması zorunluğu da getirildi. Yeraltı üretim yöntemi ile çalışan işletmeler ile en az 15 işçi çalıştıran açık işletmeler en az bir maden mühendisini sürekli istihdam edecek. Bu mühendisler, yasa ve yönetmeliklerle belirlenen koşuları taşıması kaydıyla, iş güvenliğiyle görevli mühendis veya teknik elemanların üstlendiği görev ve sorumluluğu da yerine getirecek.
İş güvenliği sorumluluğu
Maden ruhsat sahiplerinin ruhsat sahalarının bir kısmında veya tamamında üçüncü kişilere yapmış oldukları rödövans sözleşmelerinde, bu alanlarda yapılacak madencilik faaliyetlerinden doğacak iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili idari, mali ve hukuki sorumluluklar, rödövansçıya ait olacak. Bu durum, ruhsat sahibinin Maden Yasası’ndan doğan sorumluluklarını ortadan kaldırmayacak. Yasayla ayrıca Enerji Bakanlığı’na merkez teşkilatında kullanılmak üzere 130 kadro da verildi.