Gelişmiş ülkeler ile kıyasladığınızda en ucuz sigara Türkiye’de satılıyor. Ayrıca kapalı mekanlarda sigara içilmesine hoşgörüyle bakılan medeni bir ülkeyiz!
Sigaradan kurtulmaya çalışan bir kişi olarak, toplu kullanıma açık yerlerde sigara içilmesinin yasaklanması gerektiğini düşünüyorum. Nitekim konuya ilişkin bir yasa tasarısı mecliste.
Maliye de boş durmuyor vergi oranlarını artırıyor.
Nitekim, geçen hafta sigarada özel tüketim vergileri artırıldı. Tekel ve diğer firmalar da ürünlerine zam yapmak zorunda kaldı.
Burada dikkatimi çeken Maliye’nin vergi politikasının Tekel’in aleyhine olması. Tekel’in özelleştirilmesi aşamasında fiyatının düşmesi için özel bir çaba mı gösteriliyor, anlamakta güçlük çekiyorum.
Türkiye’de son beş yıldır Tekel’in pazar payının düşmesinin en önemli nedeni, vergi politikalarındaki savrukluk…
Samsun ve Maltepe’nin piyasadaki pazar payı, fiyatıyla doğru orantılı. Bu sigaraların fiyatları, lüks sigara fiyatlarına yaklaştıkça, başka bir deyişle aradaki makas daraldıkça, tüketicinin tercihi lüks sigaradan yana değişiyor.
Önceki hafta yapılan zam, yine buna yaradı.
Vergilendirme şöyle çalışıyor:
Bir sigara paketinin fiyatından yüzde 58 ÖTV alınıyor. Bu değişmedi. Değişen şu: Geçmişte, “Bir paket başına maktu vergi 1.40 kuruştan daha düşük olamaz” deniliyordu. Şimdi “1.50 kuruştan aşağı olmayacak” denildi. Yani 10 kuruş zam yapıldı.
Kısa Samsun ve kısa Maltepe’nin zam yapılmadan önceki fiyatı 2.15 YTL idi. Yüzde 58’i vergi olmak ve verginin miktarı da 1.50 YTL’yi geçmeyeceğine göre bu sigaraların fiyatının 2.59 YTL olması gerekiyordu. Ama ancak 2.30’a çıkabildiler. Ve totalde baktığınızda yüzde 6.9 zam yaptılar. Philip Morris ise en çok satan ürünü kısa Marlboro’ya sadece yüzde 4.3 zam yaptı.
Sonuçta ne oldu? Marlboro ve diğer benzerleri ile Tekel ürünleri arasındaki makas daraldı.
Marlboro bu ülkede satılmaya başladığında Tekel ile arasındaki parite 1’e 3 idi. Tekel 1 liraya satılıyorsa, yabancı sigaralar 3 lira idi ve bu nedenle kamu şirketi Tekel ayakta kalabiliyor, pazar payını koruyordu. Sonra uygulanan vergi politikası nedeniyle parite neredeyse 1’e 2’ye geriledi.
Maliye Tekel’in satış aşamasında hiç değilse bu makasın daralmasına izin vermemeliydi.
Tekel’i cazip hale getirmek için çaba gösterilmeli, sonra özelleştirilmeli. Özelleştirildikten sonra istediğiniz kadar vergi koyabilirsiniz. Alanlar düşünsün.
Elini kolunu bağladığımız, yatırım yapılmasına dahi izin vermediğimiz Tekel’i, bir de vergi politikalarıyla kurtların önüne atanlar, özelleştirme yolunda Tekel’e yardımcı olmuyor. Değerini düşürmek için görünmez bir el devamlı Tekel ile oynayıp duruyor!
6 Kasım 2007 – Akşam Gazetesi