ÖDP Genel Başkanı Ufuk Uras‘ın 11 Aralık 2007 tarihinde sitemizde de yayınanan Cargill Tarım San.ve Tic. Aş.ye ilişkin verdiği yargı kararlarının uygulanmamasına yönelik soru önergesi ve bu önergeye yönelik verilen cevap ve cevaba karşılık kendisinin yaptığı basın açıklaması ektedir.
BASIN AÇIKLAMASI
28/01/2008
BURSA VALİSİ YETKİ SINIRLARINI AŞIYOR
YÜRÜTME YARGI KARARLARINI UYGULAMAKLA YÜKÜMLÜDÜR
TBMM Başkanlığı’na, İçişleri Bakanı Sayın Prof. Dr. Beşir ATALAY tarafından yazılı olarak yanıtlanması için, Cargill Tarım ve Gıda San. Tic. A.Ş. hakkındaki yargı kararlarının uygulanmasına dair bir soru önergesi vermiştim. İçişleri Bakanı Sayın Prof. Dr. Beşir ATALAY tarafından 02.01.2008 tarihli ekteki cevabi yazı sunulmuştur.
Buna göre;
Yazının, 1. maddesinde Cargill’in 9 Şubat 2009 tarihine kadar faaliyetlerinin devamı ile ilgili kazanılmış bir hak elde ettiği iddia edilmektedir. Ancak bu, hukuk dışı bir iddiadır.
Çünkü, bahsedilen 5578 sayılı yasa, 19.02.2007 tarihinde Anayasa Mahkemesi tarafından “31.1.2007 günlü, 5578 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 6. maddesiyle 3.7.2005 günlü, 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’na eklenen geçici 3. maddenin, Anayasa’ya aykırılığı konusunda güçlü belirtiler bulunduğu ve uygulanması halinde sonradan giderilmesi güç veya olanaksız durum ve zararların doğabileceği gözetilerek ESAS HAKKINDA KARAR VERİLİNCEYE KADAR YÜRÜRLÜĞÜNÜN DURDURULMASINA, 19.2.2007 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.” şeklinde sonuçlanmıştır. Sonuç 22.02.2007 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Kararın “geçici 3. maddenin, Anayasa’ya aykırılığı konusunda güçlü belirtiler bulunduğu ve uygulanması halinde sonradan giderilmesi güç veya olanaksız durum ve zararların doğabileceği gözetilerek” ifadesinden de anlaşılacağı gibi kazanılmış bir haktan bahsetmek kararın içeriğini sorgulamaktır.
Cevabi yazının 2. maddesinde ifade edilen iddia da, kanuna uygun olmayan bir eylem için kazanılmış haktan bahsedilemeyeceğinden yine hukuk dışıdır.
Cargill tesislerinin 09.02.2007 tarihinde yaptığı başvuru ile 09.02.2009 tarihine kadar faaliyette bulunma hakkı kazandığına dair iddiayı Bursa 3. İdare Mahkemesi tartışmış ve şu şekilde karara bağlamıştır: “Davacı ve müdahil tarafından Anayasa Mahkemesi’nin yürürlüğün durdurulması kararından önce ve 5578 sayılı Yasa ile 5403 sayılı Yasaya eklenen Geçici 3. maddenin yürürlükte olduğu tarihte dava konusu işlemin tesis edildiği ve kazanılmış hakkı bulunduğu öne sürülmekte ise de kazanılmış hakkın varlığı için yasa veya idari işlemin hukuka uygun olarak tesis edilmiş olması zorunlu olup, tarım dışı amaçla kullanılmaması erektiği yönünde verilen bir çok yargı kararları bulunmasına ve Anayasa Mahkemesi’nce 5578 sayılı Yasanın 6. maddesi ile 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi kullanımı Hakkında kanuna eklenen Geçici 3. maddesinin yürürlüğünün 19.2.2007 tarihli kararla durdurulması ve bunun aynı tarihte açıklanmış olmasına karşın 20.2.2007 tarihinde tesis edilen dava konusu işlemden dolayı davacının kazanılmış hakkının varlığını kabule olanak bulunmadığından adı geçenlerin bu yöndeki iddiaları yerinde görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, açıkça hukuka aykırı olan ve uygulanması halinde telafisi güç zararlara sebebiyet verebilecek nitelikte bulunan dava konusu işlemin 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 4001 sayılı Kanunla değişik 27. maddesi uyarınca teminat aranmaksızın yürütmesinin durdurulmasına, kararın tebliğini izleyen günden itibaren yedi gün içinde Bölge İdare Mahkemesine itiraz yolu açık olmak üzere 08/11/2007 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.”
Bursa 3. İdare Mahkemesinin karar metninden de anlaşılacağı üzere, hukuka uygun tesis edilmeyen, tarım dışı amaçla kullanılmaması gerektiği yönünde verilen bir çok yargı kararları bulunan Cargill hakkında kazanılmış hakkının varlığını kabule olanak bulunmamıştır. Bu çok açık ve nettir.
Yürütmenin hukuk kararlarını tartışma, tartışmaya açma yetkisi yoktur. Zaten hukuksal sürecin kendisi savların tartışılmasına dayanmaktadır. Cargill, süreci ülkemizdeki durumu göstermesi açısından çok önemlidir. Tek bir şirket için yürütme ayrı ayrı yasal düzenlemeler yaparak önemli bir ayrıcalık hissi yaratmıştır.
AİHM’de Taşkın ve Diğerleri/Türkiye ile Oktay ve Diğerleri/Türkiye davalarında belirtildiği gibi” idarenin, idare mahkemelerinin, kararlarına uymayı reddetmesinin etkin yargısal korunma duygusu hakkını yok edeceği, mahkemeye ulaşma hakkını görünürde kılacağı, bunun da AİH Sözleşmesi’nin 6. ve 8. maddelerinin ihlali anlamına geldiği” kararları ortada iken, Cargill konusunda idarenin keyfi tutumu, hukuk devletini yok ederek, hukuku parçalayan bir zemine taşınmış olmaktadır. Bursa 3. İdare Mahkemesi konuyu yukarıdaki kararda da aktardığım gibi aydınlatmış; hiçbir kanun dışı işlemin kazanılmış hakkı olamayacağını karar metninde belirtmiştir.
Yukarıda belirtilen nedenlerle İçişleri Bakanlığı’nın söz konusu il valisi hakkında işlem yapması gerektiği ortadadır. Bursa Valiliği’nin hazırladığı bu cevabi yazının hiçbir hukuki yanı bulunmadığı gibi, T.C. yargı kararlarını tartışmaya açmaktadır. İdarenin görevi yargı kararlarını tartışmaya açmak değil uygulamaktı
Ufuk URAS
ÖDP Genel Başkanı
İstanbul Milletvekili
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞI’NA,
Aşağıdaki sorumun İçişleri Bakanı Sayın Prof.Dr. Beşir ATALAY tarafından yazılı olarak yanıtlanmasını saygılarımla arz ederim. 11.12.2007
Ufuk URAS
ÖDP Genel Başkanı
İstanbul Milletvekili
1997 yılında, Başbakanlık Yüksek Planlama Kurulu kararı ile yapımına izin verilen, bu izin doğrultusunda mevcut 1/25 000’lik ve 1/1 000’lik imar planları değiştirilen, inşaat ve emisyon izinleri verilen, tüm bu idari kararların, idari yargı tarafından iptal edilmesi üzerine, bu kararları bertaraf edebilmek için yasa değişikliği yapılarak “özel endüstri bölgesi” ilan edilen, fakat bu kararın da Danıştay tarafından iptali üzerine Anayasal emir ve kurallar hiçe sayılarak 5578 sayılı yasa ile af kapsamına alınan Bursa, Orhangazi İlçesi, Gemiç Köyü, Karapınar mevkiinde yasadışı yollarla kurulan Cargill Tarım ve Gıda San. Tic. A.Ş. ne ait 212.511,48 m2 miktarlı alan üzerindeki fabrikanın, 5578 sayılı yasa uyarınca faaliyetine izin veren Bursa Valiliği’nin 20.02.2007 tarihli kararı hakkında, Bursa 3. İdare Mahkemesi’nin 08.11.2007 gün ve 2007/1338 E. sayılı kararı ile yürütülmesinin durdurulmasına karar verilmiştir. Karara yapılan itiraz ise reddedilmiştir.
Mahkemenin temel gerekçesi, önceden verilen 7 adet iptal kararının varlığı ile tesise af getiren 5578 sayılı Yasanın ilgili maddesinin Anayasa Mahkemesi’nin 19.02.2007 gün, 2007/18 E. ve 2007/9 K. sayılı ilam ile yürürlüğünün durdurulmasıdır.
Şu hale göre;
1- Anayasa’nın 138/son maddesi ile İYUY’nın 28. maddesinde yer alan Anayasal kural ve emirler doğrultusunda anılan idari yargı kararının uygulanması için Bursa Valiliği’ne emir vermeyi (Anayasa md. 137) düşünüyor musunuz?
2- Anayasa’ya göre (md.138/son) yargı kararlarının derhal, gecikmeksizin uygulanması Anayasal emirdir. Bu emre aykırı davranmak ise suçtur.
Hal böyle iken 22.11.2007 tarihinde kararı tebellüğ etmesine karşın kararı uygulamayan Bursa Valiliği hakkında ne gibi bir işlem yapmayı düşünüyorsunuz?
3- Mahkeme kararlarının uygulanmaması, bu kararları uygulamamak için plan, yönetmelik ve yasa değiştirilmesi, “hukuk devleti” tanımı ile çelişmez mi?
4- Sözü edilen firma, Amerikan patentlidir. Bu güne kadar mahkemelerce verilen iptal ve yürütmeyi durdurma kararlarının uygulanmamasında, bu firmayı kurtarmaya yönelik özel yönetmelik ve yasaların çıkarılmasında Amerika Birleşik Devletleri’nin ne gibi rolü olmuştur?
İÇİŞLERİ BAKANI SN. PROF. DR. BEŞİR ATALAY TARAFINDAN SORU ÖNERGEME VERİLEN CEVAP
İstanbul Milletvekili Sayın Ufuk URAS tarafından T.B.M.M Başkanlığına sunulan 11.12.2007 günlü yazılı önerge ile uygulanmadığı iddia edilen Bursa 3. İdare Mahkemesinin 08.11.2007 tarih ve 2007/1338 Esas sayılı hükmü ile verilen yürütmesinin durdurulması kararı, konunun muhatabı olan İl Tarım Müdürlüğünce dava konusu işlem iptal edilerek 19.12.2007tarihinde uygulanmıştır. Ayrıca;
CEVAP 1- Orhangazi İlçesi Gemiç Köyü , Karapınar Mevkiinde H22.b0.6c pafta 1660 parsel noda kayıtlı bulunan 212.511,48 m2’lik alan üzerinde faaliyetini sürdürmekte olan Cargill Tarım ve Gıda San. ve Tic. A.Ş ., 5578 sayılı Yasanın Resmi Gazete ile yayımlanarak yürürlüğe girdiği 09.02.2007 günü yasal müracaatta bulunarak; ilgili yasanın geçici 3. maddesinde yer alan “ Söz konusu arazi ve tesislerin istenilen amaçla kullanımı için çeşitli kurumlardan alınması gerekli ruhsat, izin gibi işlemler, Bakanlığa başvuru tarihinden itibaren iki yıl içerisinde tamamlanıncaya kadar başvuru sahipleri faaliyetlerine devam ederler.” Hususundaki amir hüküm ile 09.02.2009 tarihine kadar faaliyetlerinin devamı ile ilgili kazanılmış bir hak elde etmiştir.
CEVAP 2- 5578 sayılı yasa hakkında anayasa mahkemesince verilen 19.02.2007 gün ve 2007 /18-9 sayılı yürütmenin durdurulması kararı 22.02.2007 tarihli resmi gazete ile yayımlanarak ve yine gerek Anayasamız ve gerekse Anayasa Mahkemesi Kanunun amir hükümleri doğrultusunda, 22.02.2007 tarihinde yürürlüğe girmiştir ve yine gerek Anayasamız ve gerekse Anayasa Mahkemesi Kanunu gereği Anayasa Mahkemesi Kararları geriye işlemez. Anayasa Mahkemesi Kararlarının geriye işlememesi sebebiyle 5578 sayılı yasanın Cargill Tarım Gıda San.ve Tic. A.Ş ‘ne ne kazandırdığı hak doğrultusunda 09.02.2009 tarihine kadar, adı geçen şirketin faaliyetlerinin durdurulması hukuken mümkün bulunmamaktadır. Zaten önerge konusu İdare Mahkemesi Kararı da İl Tarım Müdürlüğünün işlemine ilişkin olup; önerge konusu İdare Mahkemesi kararı uygulanarak işlem iptal edilmiştir.
CEVAP 3- Önerge de adı geçen daha önceki verilmiş mahkeme kararları da uygulanmış olup; 5578 sayılı yasanın yürürlüğe girdiği ve aynı tarihte firmanın yasa gereği müracaatı sebebiyle; 09.02.2009 tarihinden itibaren bu kararların hukuksal işlerliği de sona ermiştir.
CEVAP 4- 09.02.2009 tarihine kadar faaliyetlerinin durdurulamaması hususunda 5578 sayalı yasadan kaynaklanan kazanılmış bir hakkı olan Cargill Tarım ve Gıda San. Tic. A.Ş’nin faaliyetlerinin durdurulamaması Türkiye Cumhuriyeti’nin Hukuk Devleti olmasının bir gereğidir.