Haber: Ali Batuhan Dayıoğlugil
Fotoğraflar: Bülent Yazıcıoğlu
Kadıköy Tüketim Kooperatifi Girişimi'nin düzenlediği “Brezilya Topraksız Kır İşçileri Hareketi (MST) ile Kooperatifler ve Gıda Egemenliği Üzerine Söyleşi” etkinliği 5 Mart 2016 tarihinde Kadıköy Caddebostan Kültür Merkezi'inde gerçekleştirildi. Söyleşiye MST Ulusal Koordinasyonu üyesi Marina dos Santos konuşmacı olarak katıldı. Yaklaşık iki buçuk saat süren söyleşi, konuşmacıların aktarımları ve soru-cevap bölümleriyle ilerledi.
Söyleşinin ilk kısmında Kadıköy Tüketim Kooperatifi Girişimi gönüllüsü Evren Kocabıçak kooperatif girişiminin faaliyetleriyle ilgili bilgiler aktardı: “Kooperatif fikri Kadıköy yerellerindeki dayanışma gruplarında filizlendi. Kooperatif girişimi bir senedir aktif olarak toplantılarına devam etmenin yanı sıra bugüne kadar farklı gıda ürünlerinden oluşan paketleri, dört farklı sefer düzenlenen dağıtım şenliğiyle tüketicilere ulaştırdı. Girişimin kooperatifi resmi olarak kurma çalışmaları da devam ediyor”.
Kooperatif girişimiyle ilgili dinleyicilerden gelen sorular arasında temin edilen gıdaların denetimi ve yürütülen faaliyetlerdeki sorumlulukların nasıl ve kimler tarafından paylaşıldığı şeklindeydi. Bu sorulara cevap olarak kooperatifin ürünlerini Çiftçi Sendikaları Konfederasyonu’nun (ÇİFTÇİ-SEN) denetlediği üreticilerden temin ettiği ve tüm çalışmaların -düzenli olarak bir araya gelen- gönüllülerin bireysel çabalarıyla gerçekleştirildiği aktarıldı.
Söyleşinin ikinci kısmında MST ve Küresel çiftçi hareketi La Via Campesina (Çiftçi Yolu) örgütlerinin geçmiş ve güncel çalışmalarıyla ilgili ayrıntılı bir bilgi aktarımı yapıldı. Bu bilgilendirmeden sonra MST'den Marina dos Santos da MST'nin genel yapısı ve işleyişiyle ilgili bilgiler verdi. Brezilya'daki nüfusun %1'inin mevcut toprakların %46'sına sahip olduğunu söyleyen Santos, tekelleşmeye karşı toprağın merkezsizleştirilmesini savunduklarını, MST'nin büyük toprak sahiplerine ait, kullanılmayan toprakları işgal eden topraksız kır işçilerini temsil ettiğini ve bu topraklarda tarım yapmaya başlayan kır işçilerinin de kooperatif şeklinde örgütlendiklerini aktardı. MST çatısı altındaki kooperatiflerin ürünleri düzenli aralıklarla gerçekleştirilen festivaller, kültürel ve sosyal etkinlikler vasıtasıyla şehirde yaşayan insanlara ulaştırılıyor. Santos bu etkinlikler sayesinde köylü kültürüyle kentli/işçi kültürünün buluştuğunu da aktardı.
Örneğin, MST’ye bağlı üretici kooperatiflerinin ürünlerini Brezilya 'da daha yaygın bir şekilde dağıtabilmesine olanak sağlayan iki gelişme yaşanmış. Bu gelişmeler; çıkan bir yasa gereği yerel yönetimlerin ve kamu kurumlarının (belediye, okul, hastane vb.) gıda ihtiyaçlarının en az %30'unu küçük üreticilerden almak zorunda olması ve süpermarket zincirlerinin de kooperatif ürünlerini satmaya başlaması. İlk başta süpermarket zincirleri ürünler üzerinde yalnızca üretici kooperatif logosunun bulunmasını kabul etmiş ancak MST'nin mücadelesi sonucu ürünlere MST'nin logosu da eklenmiş.
MST'nin tek amacının toprak işgali olmadığını açıklayan Santos, ailelerin düşünce yapılarını da değiştirmeye çalıştıklarını ve MST'nin bu anlamda politik bir örgüt olduğunu aktardı. MST'nin bugüne kadar kurmuş olduğu iki bin okulu da buna örnek olarak gösterdi.
Söyleşinin son kısmı katılımcıların Santos'a sorularıyla devam etti. Gelen sorulardan bazıları: Brezilya'daki baraj yapımları, Amazon Orman'larının tahribatı, MST'nin politik ilişkileri, MST ve La Via Campesina üyelerinin maruz kaldığı şiddet/katliam olayları, şehirlerdeki tüketici ağları, MST'nin kendine ait satış noktaları ve toprak işgallerinde kadının rolüyle ilgiliydi. Santos, ayrıntılı cevaplarında, MST'nin toprak işgallerinde, yönetimin her kademesinde kadınla erkeğin eşit şekilde temsil edildiğini ve mücadelede kadınların çok önemli bir yerinin olduğunu belirtti. Brezilya'da tüketim kooperatiflerinin yaygın olmadığını, ancak yeni yeni tüketim ağlarının gelişmeye başladığını ve gıda üretiminde zararlı kimyasal kullanımının artmasıyla sağlıklı ve doğal gıda talep eden kişilerin sayısında da ciddi bir artış olduğunu aktardı. Devamında, toprak işgalleri gerçekleştirirken kalabalık ve örgütlü olmak gerektiğini, bunun sebebinin de büyük toprak sahiplerinin topraklarını -kolluk güçleri veya silahlı paramiliter güçler ile- çok iyi bir şekilde koruduğunu belirtti. Yakın zamanda Honduras’ta evinde büyük toprak sahiplerinin milisleri tarafından katledilen Berta Cáceres'i de anan Santos, dünyanın her yerinde köylülerin ve çiftçilerin baskıya uğradığını ve saldırılarla karşılaştığını, ancak mücadelelerinin de devam ettiğini ifade etti.
Söyleşi, Marina dos Santos'un Kadıköy Tüketim Kooperatifi Girişimi'ne ve Türkiye'deki gıda egemenliği mücadelesine dayanışma duygularını ifade etmesinin ardından sona erdi.