ABD’nin orta güneyindeki (Mid-South) Arkansas eyaletinde tarım endüstriye çok benzer. Her şey müthiş bir düzen içinde dev çapta yoğun biçimde yapılır. Ancak bir süredir dünyanın en modern çiftçileri, çapa ve küreklerle tarlalarına musallat olan “pigvveed” (domuz otu) diye adlandırdıkları Palmer horozibiğine mücadele açmış durumdalar. Bitki günde 5 santim büyüyüp 2 metre yüksekliğe çıkabiliyor. Dalları Tim Burton’un fantastik filmlerindeki ağaçları andırıyor. Kökleri biçerdöverleri kırabiliyor.
Monsanto teknolojisinin harika icatlarından genetiğiyle oynanmış bir Roudup Ready olgusuyla karşı karşıyayız. Ekilen bitkiye, Roundup’ın zararlı otları öldüren ilaçlarına dirençli bir gen buyur ediliyor. Bütün kötü otlar temizlenirken genetiği değiştirilmiş organizma yaşıyor. İlke böyle.
Arkansas çiftçileri 1996’dan beri pamuk, soya, mısır ektikten sonra üzerlerine iki defa Roundup atıyor ve tarlalar tertemiz oluyor. ABD’de üretilen pamuğun yüzde 58’i, mısırın yüzde 66’sı, soyanın yüzde 93Ό Roundup Ready kaynaklı. Dünyada yetiştirilen GDO’ların çoğunluğu da onların eseri ve Roundup’un içindeki glifosat da yeryüzünde en çok kullanılan zararlı öldürücü. Arkansas’da ise neredeyse tekel konumunda.
Arkansas’da piyasada mevcut on kadar zararlı ot öldürücüsünden (herbicide) hepsinin de satışı çok azalmıştı. Daha çok ekin yapılıyordu. İşletmeler büyümüş, çiftçiler zenginleşmişti. Her şey çok kolay hale gelmişti. Ama, bu dönem artık geride kalmış bulunuyor. Pamuk ve soya yetiştiricisi Sid Fogg, “Tabiat Ana her şeyi kafasına göre düzenliyor” diyor. On beş yıl süreyle yoğun biçimde sadece glifosat kullanılınca, başlangıçta az sayıda mevcut on kadar zararlı ot ilaca direnç kazandı. Bu arada da “Amaranthus palmeri”. Arkansas Üniversitesi tarımbilim profesörü Ken Smith, “doğal ayıklama mekanizması işledi, dayanıklı olanlar çoğaldı” diyor.
ABD’de GDO ekilen alanların yüzde 10’undan bir parça daha küçük bir alan, 22 eyalette 6 milyon hektar zararlı otların istilası altına girdi. Pamuk ve soyanın kalbi güneydoğu en çok etkilenen bölge. Glifosatın kullanıldığı Çin, Arjantin, Brezilya, Kanada gibi on beş ülkede de aynı durum gözleniyor. Bu arada “halfahalfa ve şeker pancarı” gibi yeni Roundup Ready tohumlarının piyasaya verilmekte oluşu işleri daha da zorlaştıracak. “Tıpta penisilin neyse, glifosat da o” diyerek molekülü hararetli biçimde savunan Avustralyalı akademiysen Stephen Povvles, glifosatın etkisindeki azalmayı “dünya gıda üretimi için büyük tehlike” olarak niteliyor.
Arkansas’da çiftçiler bu yıl beklemedikleri bu felaketle karşılaştılar. Soya ve pamuk üreticileri Roundup yerine “eski kimya” diye niteledikleri “Reflex, Treflex, Dual, Valor”a dönme yolundalar. Memphis pamuk müzesinde iyi bir yerde sergilenen Treflan’ın tarihi 1964. Kimi molekülleri, su için riskli taşıdıklarında Amerikan Çevre Koruma Örgütü (EPA) denetliyor.
Vietnam savaşında kullanılan “dicamba” özellikle saldırgan bir molekül. Eskisinden üç kat fazla işlem yapılıyor. Ama tam sonuç alınamıyor. Bu yaz bir gazeteciler ordusu ABD’nin güneydoğusunda çapayla ot yoldular. 1960’h yıllardan beri böylesi hiç olmamıştı. Üç hafta temiz kalan tarla yeniden otlarla kaplanıyor. Her dişi organın içinde 250.000 tane bulunuyor. Artık soya üretimi için yarım hektar başına 30, pamuk için 70 dolar ek harcama gerekiyor. Toplamda milyonlarca dolar sözkonusu.
1500 hektarlık toprağı bulunan 26 yaşındaki Colby McChesnay gelecek yıl pamuk ve Bayer’in bir GDO’su olan Liberty Link soyası ekecek. Ayrıca daha klasik türde tohumları da deneyecek. Arkansas Üniversitesi bu tür tohumları temin ediyor. Ama, Monsanto teknolojisinin Roundup Ready GDO’larını bırakacaklar. Ancak, gelecek yıl için klasik tohum taleplerinin sadece yüzde 75’i karşılanabilecek.
Monsanto firması rakiplerinin sattığı zararlı ot öldürücü ilaçların promosyonunu yapmak durumunda kaldı. Hatta, bu ilaçları kullananlara yarım hektar başına 12 dolar ödemede bulunuyor. Yine de, Roundup’un 300 kötü ot üzerinde etkili olduğunu savunuyorlar. “Roundup Ready çeşitlerinin randımanı hep yüksek olacak” diyorlar. Monsanto 2014 için dicamba ve glifosata dirençli bir soya hazırlıyor. 2016’da da üç farklı zararlı ot öldürücüye dirençli bir pamuk olacak. GDO karşıtları Monsanto’ya karşı saldırıya geçtiler.
Ancak, Arkansas çiftçileri GDO’nun öteki adı transvvenik bitkilerden de bütünüyle vazgeçemiyorlar. Genç çiftçi C. McChesney Avrupa’daki tepkileri anlayamıyor: “On yıldır soya tanesi yiyorum, sağlığım yerinde. Zamanında çok para kazandık. Şimdi yeni bir şey bulacağız.” Monsanto’ya da pek kızmıyorlar. Çiftçi Sid Fogg, “o kadar uzun süre tek bir ürün kullanmamalıydık” diyor.
Bili VVilkie de “bu bir uyuşturucu gibiydi” diye daha ileriye gidiyor. Büyük pamuk üreticisi Joe VVhittenton, “bu tohumları doğru dürüst tanıtmaları gerekirdi. Ben direnç korkusundan hep başka zararlı ot öldürücüleri de kullandım. Monsanto’dan gelip ‘bunlara ihtiyacın yok’ diyorlardı, ama yeterince uzak görüşlü değillerdi” diye tepkisini belirtiyor.