Yargı kararlarına rağmen Türkşeker bünyesinde bulunan 25 şeker fabrikası için özelleştirilme kararı alındı.
Şeker-İş Sendikası Genel Başkanı İsa Gök’e göre; bu karar ile şeker üretimi yılda 550 bin ton düşecek, toplum olarak şekere muhtaç kalacağız
Özelleştirme İdaresi tarafından satışa çıkarılan kamuya ait 6 şeker fabrikası için toplanan teklifler bugün sona eriyor. Şimdilik Turhal, Çorum, Kastamonu, Çarşamba, Yozgat ve Kırşehir fabrikalarını kapsayan özelleştirme uygulamasının en kârlı fabrikalardan başlaması ise dikkat çekiyor.
Türkiye’de toplam 33 şeker fabrikası bulunuyor. Bu fabrikalardan 25’i Türkşeker, 6’sı Pancar Üreticileri Kooperatifi Birliği (Pankobirlik) bünyesinde yer alıyor. 2 fabrika da özel sektöre ait. Şeker fabrikalarının özelleştirilmesi serüveni 2000 yılında Türkşeker’in özelleştirilme kapsamına alınmasıyla başladı. Ardından 4634 sayılı Şeker Kanun’u kabul edildi. Bu yasa ile Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde ortalama yüzde 2 olan Nişasta Bazlı Şeker (NBŞ) üretimi kotası Türkiye’de yüzde 10 olarak belirlenerek, Bakanlar Kurulu’na bu oranı yüzde 50’ye kadar arttırma/eksiltme yetkisi verildi.
Ve bu yetki genellikle artış yönünde kullanıldı. Bu da şeker pancarı ve üreticilerinin zarar etmesi anlamına geliyor. Örneğin 2005 yılında yüzde 10 olan kota yüzde 15’e çıkarılmıştı. 2008 yılında ise Türkiye NBŞ’ de rekor kırmıştı. Kota bu kez yüzde 35’e çıkarılmıştı. Üstelik yargı kararları yok sayılarak. Böylece AB ülkelerinde kişi başına 1 kilo NBŞ düşerken, Türkiye’de bu miktar 5 kiloya çıkmıştı. Bu artırımda NBŞ üretimi yapan ABD Şirketi Cargill’in elbette etkisi büyük.
2004 yılı sonunda da şeker sektöründe düzenleyici ve denetleyici görevi olan Şeker Kurumu kapatıldı. 2005 yılında ise Özelleştirme Strateji Raporu yayınlandı. Böylece Türkşeker’e ait fabrikaların özelleştirilmesinin önü iyice açılmış oldu. Bunun üzerine Şeker-İş Sendikası önümüzdeki günlerde yetkililere verilmek üzere yurt çapında özelleştirmelere karşı imza başlattı ve 400 bin imza topladı.
‘BAĞIMLI OLACAĞIZ’
Şeker Fabrikalarının özelleştirilmesi ile Türkiye’nin şekerde dışa bağımlı bir ülke konumuna geleceğinin altını çizen Şeker-İş Sendikası Genel Başkanı İsa Gök, sadece şekerde değil, şekerin yan ürünleri olan melas, küspe, yem, alkol gibi ürünlerde de dışa bağımlı olacağına dikkat çekti. Gök, “Türkşeker’in yan kuruluşları olan makine fabrikaları, Elektromekanik Aygıtlar Fabrikası, Şeker Enstitüsü, Tohum İşletme Fabrikası gibi kuruluşları da kapanmak zorunda kalacak ve bu alanda da dışa bağımlı olacak, Türkiye şekeri daha pahalı alacak” diye konuştu.
Ayrıca 300 binin üstündeki pancar çiftçisi ve 13 binden fazla şeker fabrikası çalışanını işsiz kalacağını anlatan Gök, şunları kaydetti; “Aileleriyle birlikte düşünüldüğünde ise bu sayı 2 milyonu buluyor. Yan sektörler göz önüne alındığında yaklaşık 6 milyon kişi özelleştirmeden olumsuz etkilenecek. Bu insanların çoğu köyden kente göç etmek durumunda kalacak. Yaklaşık 1 milyon dekar alanda pancar tarımı yapılamayacak, pancar üretiminin 4,5 milyon ton, şeker üretiminin 550 bin ton daralacak, ülke ekonomisinde 1,5 milyon liradan fazla katma değer kaybı yaşanacak.”
YERLİ-YABANCI REKABETİ
Gök, Özelleştirme Stratejisi Raporunun ardından Türkşeker’in en karlı ve verimli fabrikalarından olan Bor, Ilgın ve Ereğli Şeker Fabrikaları’nın özelleştirme portföyüne alınarak ihaleye çıkarıldığına dikkat çekti.
Yargı kararıyla ihalenin iptal edilerek fabrikaların tekrar Türkşeker’e iade edildiğini hatırlatan Gök, 2007 yılında Türkşeker’in tüm varlıklarıyla özelleştirme programına alındığını dile getirdi. Bu kararın da yargı yoluyla yürütülmesinin durdurulduğunu kaydeden Gök, “Ancak 12 Ağustos 2008’de hukuk kararı yok sayılarak Türkşeker bir kez daha tüm varlıklarıyla birlikte özelleştirme programına alındı” dedi.
İlk olarak Ağrı, Kars, Erciş, Muş, Erzurum Şeker Fabrikaları ihaleye çıkartıldığını ancak hiçbir teklif gelmemesi üzerine ihale iptal edildiğini söyleyen Gök, “11 Eylül 2009’da Çarşamba, Çorum, Kastamonu, Kırşehir, Turhal ve Yozgat Fabrikaları ihaleye çıkarıldı ve ihale için son başvuru tarihi olarak 19 Kasım 2009 (Bugün) belirlendi.
Yerli-yabancı birçok firma ihale için başvurdu. Türkiye Tarım ve Kredi Kooperatifleri ihale için Suudi Arabistan şirketlerinden Savola Group ve Nesma Holding ile ortaklık kurdu. Kayseri Şeker Fabrikası da ihalenin yabancıya gitmemesin düşüncesiyle satılacak fabrikaların bulunduğu illerde üreticileri bir araya getirerek Kuzey Anadolu Şeker Fabrikaları Ortak Girişim Grubunu kurdu. Pankobirlik’inde başvuracağını öğrendik. 5 Kasım 2009’ da da Malatya, Erzincan, Elazığ ve Elbistan Şeker Fabrikaları’nın ihale ilanları yayınlandı ve bu ihale için de son teklif verme tarihi 21 Ocak 2010 olarak ilan edildi.
AB ŞEKERİ KORUYOR, ÇÜNKÜ STRATEJİK
Türkşeker’in 2008 yılında 3,2 milyon TL kâr elde ettiğini kaydeden Gök, şeker fabrikalarının zarar ettiği yönündeki açıklamalar ile fabrikaların satışı için gerekçeler üretildi.
Türkiye hariç diğer ülkelerin pancar şekeri üretimlerine devlet desteği verdiğini ve şeker ithalatına yüksek gümrük vergileri uyguladığını söyleyen Gök, “Böylece şeker sektörlerini koruyorlar. Çünkü şeker bilindiği gibi halkın en önemli besin kaynağıdır. Bu nedenle stratejik bir üründür. Şekerin varlığı; şeker üretimi yapan ülkenin güçlü olmasını ve ilerlemesini sağlar” dedi.
ÖZELLEŞTİRMEYİ ŞİRKETLER İSTİYOR
IMF ile Türkiye’yi kendi pazarları haline getirmek isteyen AB ve ABD gibi büyük şeker üreticisi ülkeler ile uzantıları olan ED&F Man ve Cargill gibi rant sevdalısı şirketlerin şeker fabrikalarının özelleştirilmesi için her türlü girişimde bulunduklarını dile getiren Gök, “ Bu şirketler, Türkiye’nin şeker üretemeyen ve satın almaya ihtiyaç duyan bir ülke haline gelmesini istiyor” dedi.
KRİZİN ALTIN ANAHTARI ŞEKER
Türkiye’nin şeker üretimini artırdığı sürece geleceğin yıldız ülkesi olabileceğine işaret eden Gök, dünyadaki pancar tarımına en elverişli ülkelerden biri olduğunu söyledi.
Önerilerini dile getiren Gök, bütün imkânların seferber edilerek yükselen şeker fiyatlarından şeker ihraç etmenin yollarının aranması ve gerekli pazarların oluşturulması gerektiğini söyleyerek, “Orta Asya ve Orta Doğu pazarlarlarının şeker Türkiye’ye bağlanmalı.
Bu nedenle devlet sektöre destek vermeli. Krizden kurtulmak için üretmek gerekiyor. Bu çerçevede şeker sektörü altın anahtar durumunda. Türkiye şeker üretimini sürdürmek ve artırmak zorunda. Çiftçilere gerekli hammadde desteği sağlanmalı, bütçeden tarım kesimine ayrılan pay yükseltilmeli. Pancar üretim maliyetleri minimize edilmesi, Türkşeker fabrikalarının teknolojik yenilenmesi sağlanarak sektör rahatlatılmalı” diye konuştu.
ÇİFTÇİ-SEN GENEL BAŞKANI ABDULLAH AYSU:
Şeker fabrikalarının satışı ile GDO birbiriyle bağlantılı
Şeker Fabrikaları’nın özelleştirilmesiyle istihdamın azalacağını belirten Çiftçi-Sen Genel Başkanı Abdullah Aysu, buna paralel olarak da işsizliğin artacağını söyledi. Çiftçilerin aile işletmeciliği yaptığı dikkate alındığında çok sayıda kişinin tarımdan kopacağını kaydeden Aysu, mevsimlik işçilerin de özelleştirmeden olumsuz etkileneceğini dile getirdi.
Özelleştirilecek olan fabrikaların verimlilik düzeylerinin yüksek olduğunu belirten Aysu, “Bu fabrikalar diğer şeker fabrikalarını da finans etme özelliğine sahipler. Bu fabrikalar özelleştirildiği takdir de zararları hazineden karşılanmadığı için otomatik olarak kapanır. Boşalan yerleri de AB şeker şirketleri dolduracak. Bu şirketler kendi devletleri tarafından destekli oldukları için Türkiye’deki çiftçiler piyasadan silinecek. Şeker fabrikalarının satışında başka bir boyuta da değinin Aysu, fabrikaların satışı ile Genetiği Değiştirilmiş Organizmaların (GDO) birbiriyle bağlantılı olduğunu öne sürdü. Türkiye’de şeker pancarı üretiminin çekildiği anda yerini NBŞ alacağına dikkat çeken Aysu, “Bu sektörün hammaddesi mısırdır. Mısır da genel olarak Güney Amerika ülkelerinden geldiği için GDO’ludur” dedi.
Fabrikalar paket paket satılacak
TürkŞeker’e bağlı şeker fabrikaları coğrafi bazlı olarak 6 grup halinde satılması öngörülüyor.
Grup A: Kars, Erciş, Ağrı, Muş ve Erzurum Şeker Fabrikaları,
Grup B: Elazığ, Malatya, Erzincan ve Elbistan Şeker Fabrikaları,
Grup C: Kastamonu, Kırşehir, Turhal, Yozgat, Çorum ve Çarşamba Şeker Fabrikaları,
Grup D: Bor, Ereğli ve Ilgın Şeker Fabrikaları,
Grup E: Uşak, Alpulu, Burdur ve Afyon Şeker Fabrikaları,
Grup F: Eskişehir ve Ankara Şeker Fabrikaları
19 Kasım 20097 ELÇİN YILDIRAL-Birgün