Stokların daralması, talebin artması ve fiyatın hızla yükselmesiyle körüklenen; yüzlerce milyon insan için yarattığı açlık tehlikesiyle “Sessiz Tsunami” olarak adlandırılan gıda krizi, etkilerini dünyanın birçok ülkesinde hissettiriyor. Geçen yıl Hindistan’ın iç stoklarını korumak amacıyla ihracatta kısıtlamaya gitmesiyle başlayan zincirin bugünkü halkasında, protesto gösterileri, ayaklanmalar, yağma ve çatışmalarda ölenler, acil önlem arayışları, açlığın pençesinde kıvrananlara her an eklenebilecek yüz milyonlar var.
ABD’de perakende pirinç satışlarında kısıtlamalar başladı. Perakendeciler tüketicilerde panik alımlarının baş gösterdiğini bildirdi. Güney ve Orta Amerika’da bazı ülkeler gıda fiyatları karşısında ortak önlem arayışına girerken, Avrupa’da yaşam pahalılığı grev dalgalarını büyütüyor. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Ban Ki-Moon’un cuma günü artan gıda fiyatlarının gerçek küresel krize yol açtığını ve uluslararası toplumun derhal eyleme geçmesi gerektiğini vurgulaması sorunun ciddiyetini en resmi ağızdan ortaya koydu.
HAİTİ: Batı yarım kürenin en yoksul ülkesinde 2 hafta süren gösterilerde en az 6 kişi öldü. Senato, Başbakan Jacques Edouard Alexis’in görevine son verdi. Devlet Başkanı Rene Preval pirinç fiyatını yüzde 15 indirdi.
KAMERUN: Artan hayat pahalılığını protesto etmek için düzenlenen gösterilerde en az 24 kişi öldü. İnsan hakları eylemcileri bu rakamı 100 olarak verdi. Kamuda maaşlar artırıldı ve gıda maddelerindeki gümrük vergisi askıya alındı.
FİLDİŞİ SAHİLLERİ: Et ve buğday fiyatlarının bir hafta içinde yüzde 50 artmasıyla düzenlenen gösterilerde 1 kişi öldü düzinelerce insan yaralandı. Devlet Başkanı Laurent Gbagbo vergileri indirmeye zorlandı.
MOZAMBİK: Şubat ayında hızla artan yakıt fiyatlarını ve hayat pahalılığını protesto etmek için düzenlenen gösterilerinde en az 6 kişi öldü çok sayıda kişi yaralandı. Hükümet dizel yakıt fiyatlarını indirdi.
ARJANTİN: Arjantin’de hükümetin gıda fiyatlarından kaynaklanan enflasyonu dizginlemek amacıyla tarım ihraç ürünlerine yönelik vergileri artırması sonrasında çiftçiler nisan başına kadar süren 3 hafta boyunca greve gitti.
ENDONEZYA: Soya fasulyesi fiyatlarındaki hızlı yükseliş son aylarda ülkenin geleneksel soya fasulyesi üreticilerinin ülkenin çeşitli bölümlerinde protesto gösterileri düzenlemelerine neden oldu.
ÇİN: Şahlanan ekonomi ve hızla büyüyen orta sınıf özellikle pirinç ve buğday fiyatları üzerinde artış etkisi yarattı. Tarıma ayrılan alanlar azaldı. İthalat zorunluluğu uluslararası piyasada baskı yaratıyor.
ABD: Perakende devi Wal-Mart ve Costco’nun pirinç satışlarını sınırlaması krizin uğramayacağı düşünelen ABD’yi de etkilediğini gösterdi. ABD Başkanı George Bush yoksul ülkelere 200 milyon dolarlık fon tahsis etti.
MISIR: 50 milyon Mısırlı teşvikli ekmekle karnını doyuruyor. Bunun Kahire’ye maliyeti 2.5 milyar dolar. Artan buğday fiyatlarının ülkeyi krize sürüklemesinden korkuluyor. Mısırlılar sık sık protesto eylemleri düzenliyor.
VENEZÜELLA: Devlet Başkanı Hugo Chavez geçen hafta Bolivya, Nikaragua ve Küba liderleri ile görüşüp, yoksul bölgelerin gıda fiyatlarından olumsuz etkilenmesini engellemek için 100 milyon dolarlık fon kurulmasına önayak oldu.
BREZİLYA: Çarşamba günü aldığı kararla pirinç ithalatını geçici olarak askıya alan büyük çaplı üretici ülkeler arasına katıldı. Tarım bakanı ülkede 6-8 ay yetecek kadar pirinç stoku bulunduğunu açıkladı.
AFGANİSTAN: Buğday ithalatına bağımlı olan yoksul ülkede buğday fiyatı geçen yıl yüzde 60 arttı. Pakistan’ın un tedarikine son vermesi durumu daha da kötüleştirdi. Hükümet yeterli gıda stoku bulunduğunu açıkladı.
TAYLAND: Dünyanın en büyük pirinç ihracatçısı olan Tayland’da 1 ton pirincin fiyatı 1000 dolara yükseldi. Uzmanlar artışın devam edeceğini söylüyor. Hükümet ihracat taleplerini karşılayabileceğini açıkladı.
HİNDİSTAN: Dünyada beslenme sorunu yaşayan insanların yarısından fazlasını barındıran ve önceliği iç pazara vermek durumunda olan Hindistan’da pirinç ihracatının askıya alınması ithalatçı ülkeleri alternatif arayışına itti.
FİLİPİNLER: Dünyanın en büyük pirinç ithalatçısı olan Filipinler kendisine pirinç satacak ülke arıyor. Pirinç ithalatının bu yıl yüzde 42 artırılarak 2.7 milyon tona yükseltilmesi planlanıyor. Halka tasarruf çağrısı yapıldı.
İNGİLTERE: Gıdada toptan satış fiyatları son 12 ayda yüzde 7,4 artarken, tarım arazileri hızla değer kazandı. Enflasyondan yakınan ücretlilerin grev dalgasıda büyüyor. geçen hafta 200 bin öğretmen greve gitti.
BANGLADEŞ: 140 milyon nüfusun yaklaşık yarısının günlük bir doların altında gelirle geçindiği Bangladeş’te yoksullar, önceki gün bir çöplüğe atılan bozuk pirince hücum etti. Yağmacılara askerler müdahale etti.
JAPONYA: Japon hükümeti, gıda fiyatlarındaki yükselişten en çok etkilenen 10 ülkeye 100 milyon dolarlık yardımda bulunacağını açıkladı. Japonya Dışişleri Bakanı Nobutaka Machimura, yardımın 2 aşamada verileceğini belirtti.
Kaynak:28.04.2008 | Tamer Çetin | Haber- Referans Gazetesi