Batı ülkelerinde sigara kullanımını kısıtlamak için yasaklar üzerine yasaklar getiriliyor. Bunun sonucu olarak sigara pazarı küçülüyor.
Bu durumda sigara üreticileri Afrika, Asya ülkeleri pazarlarına kayıyor. Dünya tüketiminin yüzde 70’i gelişmekte olan ülkelerde. ABD’nin payı yüzde 10, Avrupa ülkelerinin payı yüzde 20 oranında.
Türkiye dünyada sigara tüketiminde 7’nci sırada. Türkiye’de sigara pazarı devamlı büyüyor. Artan nüfusla sigara içenlerin sayısı da artıyor. Gençler daha çok sigara içiyor.
Eskiden bu pazarın yüzde 100’ü Tekel’in iken şimdilerde Tekel’in pazar payının yüzde 31’lere düştüğü tahmin ediliyor.
Tekel (şimdiki adı ile Sigara Sanayi İşletmeleri ve Ticareti A.Ş.) Adana, Samsun, Bitlis, İstanbul, Malatya ve Tokat’ta sigara üretiyor.
Philip Morris (Torba), JTI (Torba), BAT (Tire), European Tobacco (Mersin) Imperial Tobacco ve Gallaher sigara firmaları ülkede üretim yapan yabancı sigara firmaları.
Tekel’in payı geriledi
Özelleştirmeden önce bu yabancı kuruluşlara üretim izni verildiği için, Tekel’in değeri düştü. Çünkü bu firmalar küçük yatırımcılarla tütün karışımını dışarıdan getirerek pazara hâkim oldu.
Şimdilerde pazarda Philip Morris’in payı yüzde 42 dolayında. İSO’nun 500 büyük firma sıralamasında 2006 yılında 26’ncı sırada yer alan Philip Morris’in satış hasılatı (sigaranın vergisiz fabrika satış fiyatı üzerinden) 1.1 milyar YTL. 2006 yılı kazancı 420 milyon YTL.
Türkiye’de sigara pazarının büyüklüğü (halkın cebinden çıkan vergili sigara fiyatıyla) 10 milyar YTL dolayında.
Philip Morris’ten sonra gelen yabancı firmalardan JTI’nin pazar payı yüzde 10, BAT’ın yüzde 8 oranında. Diğerlerinin payı daha küçük oranlarda.
Philip Morris dünya sigara üretiminde (yüzde 31 payı olan Çin Sigara Tekeli İşletmesi’nden sonra) yüzde 17 payla ikinci sırada.
Pazarımız büyük pazar
Türkiye’deki sigara satışlarıyla Philip Morris, Rusya, Japonya ve Endonezya’dan sonra dünya dördüncüsü oldu.
Şimdilerde Tekel’in sigara üretim tesislerinin özelleştirilme kapsamında satışı gündemde. Bu satışla ilgili olarak geçtiğimiz günlerde Financial Times gazetesinde bir yazı yayımlandı.
Gazete “Japan Tobacco, Asyalı ve Avrupalı rakipler arasında bir teklif savaşını tetiklemesi beklenen bir girişimle Türk şirketi Tekel’in sigara işletmesi için 1.5 milyar dolar (774 milyon sterlin) civarında bir teklif yapmaya hazırlanıyor” diye yazdı.
Yabancıların ilgi duydukları, Tekel’in üretim tesisleri değil, tersine, ihaleyi hangi firma kazanırsa kazansın, mevcut tesisleri kapatacak. İşçileri çıkaracak. Önemli olan pazarın yüzde 31’ini satın almak. JTI pazarın yüzde 31’ini satın alırsa mevcut yüzde 10 pazar payı da eklendiğinde Philip Morris ile eşit pazar payına ulaşacak. İki büyük oyuncudan biri olacak.
16 Ekim 2007 / Milliyet Gazetesi
guras@milliyet.com.tr