Tütün Eksperleri Derneği 20 Ocak 2009 tarihli basın açıklamasıyla tütün üretiminde alternatif ürün uygulamasının Doğu – Güneydoğu bölgesinde tütün üretimini bitirmeye yönelik olduğunu belirtti. Açıklamada “Ülkemizde bunca sorun ve milyonlarca işsiz var iken tütün üretimini bitirip işsizler ordusuna yenilerini eklemenin anlaşılır bir tarafı yoktur.” denildi. Tütün Eksperleri Derneği’nin basın açıklaması:
BASIN AÇIKLAMASI
20 Ocak 2009
TÜTÜN ÜRETİMİNDE ALTERNATİF ÜRÜN BİLMECESİ
31 Aralık 2008 tarih ve 27097 tarihli Resmi Gazete de “Tütün üretiminden vazgeçip alternatif ürün yetiştiren üreticilerin desteklenmesine dair kararın uygulanmasına yönelik tebliğ” yayımlanmıştır.
Tekel’in BAT’a satışının daha mürekkebi kurumadan tütün üreticilerimizin tasfiyesine yönelik çalışmalar, Ege ve Karadeniz Bölgesinden sonra şimdi de Doğu ve Güneydoğu Anadolu’lu çiftçilerimizi etkilemeye başladı. Tütün Eksperleri Derneği olarak düzenleme yapılmasının gerekliliğini her platformda dile getirmemize rağmen gidişat, Türk tütüncülüğünün tasfiye edilmesi yönünde ilerlemektedir.
Sigara sanayinde önemli bir yer tutan şark tipi tütün bilindiği üzere ülkemizin muhtelif bölgelerinde üretilmektedir. Tütün ziraatinde Sözleşmeli Üretime geçiş ile birlikte Ege, Karadeniz ve Marmara bölgelerimizde, tütün üreticileri uluslararası tekellerin insafına terk edilmiş bir elin parmakları kadar alıcı ile üretim % 50 oranında azalmıştır. Bu bölgelerimizden sonra Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi tütünleri de alternatif ürün projesi ile birlikte yok oluşla karşı karşıyadır.
Başta Bitlis, Adıyaman, Hatay, Muş olmak üzere bölge tütünleri, Türk tipi dediğimiz sigaraların üretiminde önemli bir yer tutmaktadır. Üstelik bu illerde üretilen tütünler sarma tütün tabir edilen bir ürün olarak tüm Türkiye’de alıcı bulan ve Dünyada örneği olmayan tek başına içilebilir özelliktedir. Yapılacak uygulama ile bu bölgeleri yasadışı tütün üretimi ve satışına yönlendirerek, zaten sıkıntılı olan sosyal yapıya bir darbe daha vurulacaktır.
Maalesef ülkemizde alışkanlık olduğu üzere yetkili merciler bazı kararların uygulanabilirliğini gözetmeden, Resmi Gazete’de tebliğler yayımlayarak sorunların çözülebileceğini düşünmektedirler. Yayımlanan alternatif ürün uygulamasının da bu kapsamda değerlendirilmesi yanlış olmayacaktır.
Aşağıdaki tablo Alternatif Ürün projesindeki başarısızlığı göstermektedir. Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi için tütünün alternatifinin yine tütün olduğu anlaşılmıştır.
TÜTÜNE ALTERNATİF ÜRÜN PROJESİNİN ÜRETİCİ, ALAN VE ÖDEME DURUMU
TÜTÜN |
2002-2003 |
2004 |
2005 |
2006 |
2007 |
TOPLAM |
Üretici Sayısı |
4.769 |
1.547 |
433 |
48 |
39 |
6.836 |
Alan (da) |
22.690,46 |
2.505,74 |
4.764,47 |
206,93 |
176,75 |
30.344,33 |
Ödeme (ABD Doları) |
1.815.236,69 |
200.458,96 |
381.157,28 |
16.554,08 |
14.139,68 |
2.427.546,69 |
Kaynak: Tarım ve Köyişleri Bakanlığı
DOĞU VE GÜNEYDOĞU ANADOLUDA TÜTÜN ÜRETİMİNDEN VAZGEÇİP ALTERNATİF ÜRÜNE GEÇECEK OLAN EKİCİLERİN KARŞILAŞMASI MUHTEMEL SORUNLAR ŞUNLARDIR:
1- Bu kapsamda değerlendirilen ekicilerin büyük çoğunluğunun kota hakkı olmasına rağmen adına kayıtlı arazileri ve dolayısı ile Çiftçi kayıt sisteminde kayıtları yoktur. Bu ekicilerin başvuruları nasıl değerlendirilecektir?
2- TEKEL ile yapılan Tütün üretim ve alım-satım sözleşmeleri 200 kg . kota ve 2(iki) dekar ekim alanı üzerinden imzalanmıştır. Fiilen tütün üretiminde bulunan ekiciler Sözleşme satın almak yolu ile 1000-1500 kg. dan aşağı üretim yapmamaktadır. Bu da 5 ila 10 dekar araziye tekabül etmektedir. Değerlendirmede bu ölçüt dikkate alındığı takdirde, 2 dekar karşılığı (2×120=240 TL) ile hangi alternatif ürüne geçilebilecektir?
3- Alternatif ürün başvurusunda bulunmayan ekicilerin durumu ne olacaktır? Bunlarla tütün üretimine devam edilecek midir ?
4- Tebliğde ekicilerin alternatif ürüne geçmesi koşulu ile başvurular kabul edilecek denilmektedir. Örneğin Batman için ekicilerin çoğu tütün üretimini idari olarak Diyarbakır il sınırları içindeki Silvan- Batman havzasında yapmaktadır. ekici Alternatif ürünü kabul ederse hangi arazide, hangi koşullarda üretim yapacaktır ?
2007 sonuna kadar uygulanan alternatif ürün projesinin başarısızlığı ortada iken hala bu konuda ısrarcı olunması ve altyapısız bir şekilde uygulanmaya çalışılması, tütün üreticisinin sorunlarını çözmekten uzak, göstermelik çabalardır.
Bilindiği üzere Doğu ve Güneydoğu’da tütün üretimi yapan ekicilerin büyükçe bir kısmı topraksızdır, tütün üretimi yapan üreticiler “yarıcılık” sistemi adı ile anılan arazi kiralama yöntemi ile tütün üretmekte olup Alternatif ürüne yönelmeleri konusunda herhangi bir destek almaları söz konusu olamayacaktır. Toprağı olmayan ekici nasıl alternatif ürün üretecektir. Yapılacak olan bu destekleme, Doğrudan Gelir Desteği (DGD) gibi büyük toprak sahiplerine yapılmış bir ödeme olmaktan öteye gitmeyecektir.
Tütün Eksperleri Derneği olarak diyoruz ki;
Ülkemizde bunca sorun ve milyonlarca işsiz var iken tütün üretimini bitirip işsizler ordusuna yenilerini eklemenin anlaşılır bir tarafı yoktur. Doğu-Güneydoğu dahil tüm üretim bölgelerinde tütün üretimi, istihdama ve ekonomiye katkısı açısından devam ettirilmeli, bu tütünleri işleyip sigara sanayine satacak bir kurum oluşturulmalıdır. Doğu Güneydoğu’da tütün ekicisini tarladan uzaklaştırmak, o bölgedeki sosyal yaraları derinleştirecek ve güvenlik sorunlarının artmasına sebep olacaktır.
Hükümet edenleri, Doğu ve Güneydoğu’da tütün ekimini bitirmeden önce sesimize kulak vermeye ve sorunlara akılcı çözümler bulmaya davet ediyoruz.
TÜTÜN EKSPERLERİ DERNEĞİ
YÖNETİM KURULU