TEKEL Sigara Bölümü’nün özelleştirme yoluyla satışı ihalesine son süreçte bugün aralarında Doğan Grubu’nun da olduğu 4 grupla pazarlık masasına oturulması beklenirken, TEKEL Sigara’nın ne kadar edeceğine ilişkin spekülatif haberler dikkat çekti. İlk ihalede 1 milyar 150 milyon dolar bedelle JTI’ye ihale edilen, fakat sonrasında “fiyat çok düşük kaldı” eleştirileri ve Başbakan Erdoğan’ın “şirketler arasında fiyatı düşük tutmak için danışıklı dövüş bulduk” açıklamalarıyla iptal edilen TEKEL Sigara’nın şimdiki bedelinin 1-1,5 milyar dolar arasında olacağı iddia ediliyor.
İngiliz Financial Times gazetesi, British American Tobacco’nun da TEKEL ihalesine teklif veren gruplar arasında olduğunu hatırlattığı haberinde, TEKEL için uzmanların 1-1,5 milyar dolar değer biçtiğini savunurken, CHP Genel Başkanı Deniz Baykal’ın Meclis’te yaptığı konuşmayı verirken TEKEL özelleştirmesiyle ilgili konuşma bölümünde birden yayını kesen Doğan Grubu’na ait CNNTürk’ün tavrı ve bu medya grubuna ait yayınların da aynı rakamlardan dem vurması dikkat çekti.
HÜKÜMETİN HATALARI FİYATI YARIYA ÇEKTİ
Hükümetin özelleştirme kapsamına aldıktan sonra TEKEL’e yönelik politikaları sonucu kurumun yüzde 70’lik pazar payının yüzde 39’lara gerilemesini fırsat bilen ihaleye katılacak gruplar sürekli bunu hatırlatacak haberler yapılmasını sağlarken, TEKEL eski Genel Müdürü Sezai Ensari’nin ilk ihale sonrasında yaptığı “TEKEL’in sadece gayrimenkulleri 2 milyar dolar eder” açıklaması ise aynı haberlerde yer bulmadı. 2003 yılında TEKEL için verilen tekliflerin özelleştirme hedefi olan 4 milyar dolar rakamını aşacağını düşündüğünü ancak verilen tekliflerin kendisini çok şaşırttığını söyleyen Ensari, şöyle konuşmuştu:
“TEKEL’in gayrimenkulleri sadece 2 milyar dolar eder. Ürettiğimiz, pazar payı, markalarımız, tesislerimiz ortada. Türkiye’de TEKEL çok önemli bir kurum. TEKEL’in yarattığı vergi yönündeki katma değeri 2 milyar dolar. Bu, küçümsenecek bir rakam değil. TEKEL’e verilen teklifler kabul edilebilir değil. Dünyadaki sigara pazarlarına baktığımızda, bu bence TEKEL’e hakarettir.” Uzmanlar, hükümetin hataları yüzünden TEKEL’in değerinin düşmesine karşın speküle edilen rakamların yine de aynı zamanda bir marka olan TEKEL’in gerçek değerinin altında olduğunu vurguladı.
BU SATIŞ ÜLKENİN SAĞLIĞINI BOZAR
Türkiye’nin tütün üretimine darbe vuracağını belirterek TEKEL özelleştirmesine karşı çıkan Tütün Eksperleri Derneği, TEKEL’in sigara fabrikalarının özelleştirilmesi konusunun irdelenirken, tütün mamulleriyle ilgili tüketim ve sağlık boyutlarını da ihmal etmemek gerektiğini vurguladı. Türkiye’nin, tüketim yönünden dünyanın 7. büyük pazarı olup resmi kayıtlara göre tüketiminin yüzde 10-15’inin de sahte ve kaçak ürünlerden oluştuğunu belirten dernek, 1 Ekim 2007 araştırmasında Türkiye’de en az 20 milyon tütün mamulleri içicisi olduğunu belirtti. Bunların yaklaşık 17 milyar YTL’lik tütün mamulü tükettiğini ortaya koyan dernek, ülke nüfusunun yarısından fazlası 18 yaşın altında olup sigaraya başlama yaşının da 9-10’lara kadar düştüğünü hatırlatarak, bu özelleştirmenin sağlık yönünden önemine de şöyle vurgu yaptı:
“Belirttiğimiz rakamlar ve şartlar, çokuluslu sigara şirketlerinin Türkiye’ye olan ilgisinin nedenini ve TEKEL’in özelleştirmesinin önemini en net şekilde izah edebilecek durumdadır. Türkiye’de yatırım ve üretim faaliyetlerine devam eden ve bugün sayıları 6’yı bulan çokuluslu sigara şirketleri, maalesef Dünya Sağlık Örgütü’nün hazırlamış olduğu ve Türkiye’nin de imza koyarak kanunlaştır-dığı Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi’nin ve buna dayalı olarak çıkartılan Ulusal Tütün Kontrol Programı’nın özellikle reklam, promosyon ve sponsorluk ile ilgili hükümlerine uymamaktadırlar. Oysa, TEKEL, pazar kaybetme pahasına da olsa çokuluslu sigara şirketlerinin riayet etmediği kanuni gerekleri yıllardır ‘dürüst üretici ve satıcı’ titizliği ile yerine getirmektedir. Sektörde bir kamu kuruluşu olarak TEKEL’in varlığını sürdürmesi, tütün mamulleri tüketicileri ve toplum sağlığı açısından da önem taşımaktadır.” Birgün Ekonomi
22 Şubat 2008/ Birgün